Kış sporlarının bilinmesi gereken tehlikeleri

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Kerem Canbora kış sporlarında meydana gelen yaralanmalar hakkında önemli bilgiler verdi.

Kadınlar daha çok yaralanıyor

Kayak yaralanmalarının temel sebebinin kontrolsüz ve ani ivmeli düşme ve çarpmalar olduğunu belirten Doç. Dr. Mehmet Kerem Canbora, “Kayak sporu profesyonel yarışmacılar için bile son derece riskli bir spor dalıdır. İlginç olarak erkekler kadınlara göre ciddi yaralanmalara daha sık maruz kalmaktadırlar. En sık yaralanan vücut bölümü dizdir ve en sık ön çapraz bağ yaralanmaktadır. Ön çapraz bağ başta olmak üzere diz bağ yaralanmaları kadınlarda erkeklere göre 3-8 kat daha fazla görülmektedir” dedi.

Omuz kuşağı yaralanmaları, snowboard’cularda daha fazla!

“Üst ekstremite yani omuz kuşağı yaralanmaları (kollarımız, önkol ve ellerimizdeki yaralanmalar) snowboard’cularda kayakçılara göre iki kat daha fazla görülmektedir” diyen Canbora, “15-18 yaş arası genç sporculara bakıldığında iki yıl içerisinde en az yarısının yaralanma geçirdiği bildirilmiş. Bununla birlikte öne eğilme, yana eğilme ve yüklenmelerin aşırı kullanım yaralanmaları için potansiyel bir risk içerdiği bilinmektedir. Bu tip fizyolojik ve psikolojik aşırı yüklenmeler sadece fiziksel yaralanmalara yol açmakla kalmadığı gibi genç atletlerde immün sistem bozukluklarına da yol açarak hastalık riskini artırmaktadır” şeklinde konuştu.

Kış sporlarında görülen yaralanmalar nelerdir?

Kayak sporunun genel fiziksel aktivite ve sağlıklı yaşam tarzı nedeniyle yaşlanma üzerindeki faydalı etkilerinin de göz ardı edilmemesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Canbora, kış sporlarında en çok görülen yaralanmalar hakkında şu bilgileri verdi:

“Beyin sarsıntısı: Kış sporları dâhil her türlü sportif aktivitede beyin sarsıntısı meydana gelebilir. Beyin sarsıntısı vakalarının 1/3’den fazlası çocuklarda görülmektedir. Düşen bir sporcuda bayılma, görme bulanıklığı, baş dönmesi, bilinç bulanıklığı, yaralanma bölgesinde şişlik ve kusma gibi belirtilerin varlığı, beyin sarsıntısı olasılığına işaret etmektedir.

Omuz kuşağı kırık ve/veya çıkıkları: Omuz yaralanmaları tüm kış sporları içinde %15’lere kadar sıklıkta görülürken özellikle snowboard’cularda bu oran %40’lara varan sıklıkta görülmektedir. Omuz yaralanmaları kayakçılarda çok daha az sıklıkta görülür. Kayak sporcularının omuz çıkığı riski çok yüksektir.

Omurga yaralanmaları: Nadiren ölümcül olabilen omurga yaralanmaları diğer kafa travmalarından daha rahatsız edicidir. Omurga çevresi bağ ve adalelerdeki yaralanmalar sporu yapmanıza uzun haftalar engel olabilir. Snow-board sporcuları sırt yaralanmalarına açıktırlar. Sonuç olarak tüm kış sporları omurga yaralanmaları açısından risk taşırlar.

Dirsek çıkık ve/veya kırıklı çıkık: Dirsek yaralanmaları sadece bariz travma ile değil aynı zamanda aşırı kullanım yada yanlış tekniğe bağlı olarak da yaralanabilirler. Dirsek travmalarının önemli bir kısmı düşmeden korunmak için eller açık iken gerçekleşmektedir.

Kayakçı başparmağı: Ellerin ve bileklerin düzenli olarak kullanıldığı tek kış sporu kayaktır. Kayakta paten ya da kızakla kaymaya göre daha fazla başparmak yaralanmaları görülmektedir. En yaygın el yaralanması ise başparmağı yerinde tutan önemli bağların yaralandığı kayakçı başparmağıdır.

Diz yaralanmaları: Kayak başta olmak üzere diğer kış sporlarında dizlerin şoku emme etkisine çok daha fazla ihtiyaç duyarız. Spor yaralanmalarında en sık karşılaşılan diz yaralanmalarında özellikle diz yan ve çapraz bağlarında yırtıklar olur. Bunun yanında çok şiddetli düşmelerde bağ yaralanmalarına kırıklar da eşlik etmektedir.

Ayak bileği burkulma ve yaralanmaları: Ayak bileği burkulmaları son derece yaygındır. Talus denilen topuk kemiğinin üstündeki kemiğin kırılması ‘snowboard’cu ayağı’ olarak bilinir. Hafif burkulmalar buz, elastik bandaj ve istirahat ile düzelirken ciddi ayak bileği yaralanmaları kırıklara yol açtığında cerrahi ya da ameliyatsız tedavi sonrası en az altı hafta alçı tedavisi gerektirmektedir.”

Kış sporu yaparken tek başına olmayın!

Doç. Dr. Mehmet Kerem Canbora, kış sporlarında meydana gelebilecek tehlikelerden korunmak için şu önerilerde bulundu:

“Düzenli aralar verin: Çocukların kontrol amacı ile yakın gözlemde tutulması çok önemlidir. Çocuklar genelde yorulduklarını fark etmezler. Bu da onları kas yorgunluğuna ve yaralanmalara açık hale getirir. Su içmeyi ve küçük atıştırmalıkları içeren küçük molalar bu tip yaralanmaları önlemede faydalı olacaktır.

Hava durumunu kontrol edin: Hava durumu kimi zamanlar tahmin edilemeyebilir. Bir anda çok açık ve güneşli hava tehlikeli bir duruma geçebilir. Önceden mutlaka hava durumu kontrol edilerek özellikle fırtınalı ve sisli havalardan kaçınılarak yaralanmaların önüne geçilebilir.

Tek başına olmayın: Kış sporlarında belki de en tehlikeli davranış yalnız olmaktır. Bu durum potansiyel olarak hayatı tehdit eden her türlü riski beraberinde getirmektedir. Bir başka sporcunun olması ile en aza indirgenebilir. Diğer sporcu ile yakın kalmak kaza anında karşılıklı yardımlaşmayı kolaylaştıracaktır. Diğer sporcunun yorgunluk ya da kafa karışıklığının varlığı gözlenmelidir. Acil durumlarda müdahale edilmesine imkân sağlayacak yardım kiti çok yararlı olabilecektir.

Isınma egzersizleri yapın: Genel olarak sporda en önemli olan ve ne yazık ki en çok ihmal edilen şey ısınma ve açma-germe egzersizleridir. Hiçbir profesyonel sporcu bunları yapmadan harekete başlamaz!

Koruyucu ekipman kullanın: Koruyucu ekipman kullanımı ile şiddetli yaralanmalar en aza indirgenebilir. En önemli ekipman kasktır. Yapılan çok sayıda çalışma kask kullanımı ile ölüme kadar gidebilecek ciddi kafa travmalarının önlenebileceği bildirilmiştir.

Uygun giysiler tercih edin: Kış sporları yaparken giydiğimiz kıyafetler bizi sıcak tutmaktan fazlasını yapar. Bir yandan da güneş yanığı, rüzgâr yanığı ve donma tehlikesinden korur. Bu koruma sırasında aynı zamanda serbestçe harekete izin veren esnekliği sağlamalıdır.

Çevrenize aşina olun: Bilmediğiniz, aşina olmadığınız ortamlar size sürprizler hazırlayabilir. Birçok kış spor yaralanmasının kişinin kayak pistinde bir ağacı ya da kayayı görememesi ya da bir hokey maçı sırasında ince bir buz yamasını fark etmediği için olmaktadır. Çevrenizi tanımak hangi alanlardan uzak durmanız gerektiğini bilmenize yardımcı olacaktır. Manzarada tanıdık bir nokta seçerek alanı tarayın. Aşağıda yaralanma riskini en aza indirecek basit bilgiler yer almaktadır:

• - Çarpışma riski açısından kalabalık alanlardan uzak durun,
• - Kulaklık takmayın, müzik dinlemeyin,
• - Kayalar ve ağaçlardan uzak durun,
• - Alanı devamlı tarayın,
• - Kaskınızı mutlaka takın.”