Mustafa Şem’i Pek’in 31 numaralı mekanik saati onarıldı

Pera Müzesi, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyon sergisini, Osmanlı’nın bilinen son büyük saat ustalarından Çemberlitaşlı Mustafa Şem’i Pek’in 20. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen 31 numaralı mekanik saatini ekleyerek genişletiyor. Osmanlı’nın son büyük saat ustalarından, özellikle kule saati, büyük cephe ve meydan saatleri ile ünlü Mustafa Şemi Pek’in bu eseri, Türkiye'de saat tamiri denince akla ilk gelen isimlerden saat ustası Recep Gürgen tarafından restore edilerek sergiye dahil edildi. Duayen iki ismi bir araya getiren proje ile sarkacı onarılarak çalışır hale getirilen saat, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyon sergisinde ziyaretçilerini bekliyor.

İstanbul’da kule saati imal ettiği bilinen tek usta Mustafa Şem’i Pek

Osmanlı’nın son büyük saat ustalarından Çemberlitaşlı Mustafa Şem’i Pek, Sultanahmet Lisesi’nde matematik hocalığı yaparken yürüttüğü saat imalatını, okuldaki atölyesinde icra eder. Bu atölyede talebelerini eğitir, imal ettiği saatleri İstanbul’a gelen Alman teknisyen, mühendis ve matematikçilerle paylaşır. Haydarpaşa Garı, İstanbul Üniversitesi, Haydarpaşa Lisesi, Denizcilik İşletmeleri cephe saatleri, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Kule Saati ve sayısız okul ana ve cephe saati onun imalidir. Kaliteli malzeme kullanımı ve işçilikteki ustalığıyla öne çıkan Mustafa Şem’i Pek, ilk kez batı tarzında taleplere göre saat yapma işini sistematikleştirir, işçilik, ücretler ve malzeme ile ilgili bilgiler içeren ilk kataloğu hazırlar, elektrik sistemi ile kurulan ilk saatleri imal eder.

Anadolu’da pek çok saat kulesini aslına uygun tamir eden usta Recep Gürgen

1960 yılında dayısının yanında mesleğe adım atan Recep Gürgen, Abdülhamid’in saray saatçisi Wolfgang Mayer’in dükkanında yetişti. Mayer’in Topkapı Sarayı saatlerinin kitabını hazırladığı dönemde onunla birlikte saat bölümünü hazırlayan Gürgen, Topkapı Sarayı’nın saatlerinin tamirine daha sonra kendisi devam etti. Bugün, Mayer'in teşvikiyle açtığı Karaköy'deki atölyesinde çalışmalarına devam eden ve sanatkarlığının inceliklerini yeni nesillere aktaran Gürgen, “Tamiri imkansız saat yoktur” görüşü çerçevesinde, Türkiye'deki birçok kule saatinin tamirini aslına uygun bir şekilde yeniledi. Gürgen, 1960’lardan bugüne 40 bine yakın kule ve cephe saati, duvar ve kol saati tamiri yaptı.

Dünya çapında bir koleksiyon Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri

Suna ve İnan Kıraç Vakfı’nın üç büyük koleksiyonundan biri olan Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri, Anadolu bilim ve kültür tarihi ile ticari uygulamaların köklü geçmişine ışık tutarken, kullanılan ağırlık ve ölçülerden yola çıkan yeni bir bakış sunuyor. Bu alandaki en önemli birikimlerden biri olarak kabul gören koleksiyon, arazi ölçümünden alışverişe, mimarlıktan sarraflığa, denizcilikten eczacılığa kadar çeşitli alanlarda kullanılan ağırlık ve ölçü aletlerini bünyesinde barındırıyor. 10.000’e yakın eser içeren Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyonundan derlenen seçkide dönemin ticaret ve üretim hayatına, ticaret yollarına, anlaşmalara ve aletlerin kullanımına değinen dijital animasyonlar da yer alıyor.

 

Pera Müzesi’nin Mustafa Şem’i Pek’in saatinin restorasyonu üzerine hazırladığı videoyu buradan izleyebilirsiniz.