Ekolojik zenginliği koruma çabaları sürüyor

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın verdiği bilgiye göre, biyoçeşitliliğin sürdürülebilir yönetimini ve gelişmeyi ülke politikası haline getirerek, ekolojik zenginliği korumaya yönelik atılan adımlar kapsamında, 2017 yılından itibaren Biyolojik Çeşitliliğe Dayalı Geleneksel Bilginin Kayıt Altına Alınması Projesi uygulanmaya başlandı. 

Bu kapsamda, Türkiye'nin geleneksel tabiat edinimleri derlenerek kayıt altına alınıyor. Böylece, genetik kaynak sağlayıcı bir ülke olarak Türkiye'nin genetik kaynaklarla bağlantılı geleneksel bilgiler üzerindeki ekonomik ve sosyal haklarının korunması amaçlanıyor.

Proje sonucunda oluşturulacak Geleneksel Bilgi Veri Tabanı uluslararası patent uzmanlarına açılacak. Bu envanter, yabancıların, Türkiye'ye ait biyolojik çeşitliliğe dayalı geleneksel bilgilerle geliştirilen ürünleri kullanarak patent almasını önleyecek.

Diğer taraftan veri tabanında yer alan bilgiler, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere akademisyenlere ve araştırmacılara sunulabilecek. Bu projeyle ekonomik değeri olan türlerin üretimi sağlanarak biyolojik çeşitliliğe dayalı katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesi mümkün olacak.

Proje kapsamında geçen yılın sonu itibarıyla Afyonkarahisar, Ankara, Aydın, Çorum, Erzurum, Hatay ve Samsun'da saha çalışmaları tamamlandı. Ayrıca ülke genelinde daha önce yayınlanmış bilimsel çalışma sonuçlarında yer alan veriler derlenerek arşivlendi.

Bursa, Mersin, Kayseri, Gümüşhane ve Şanlıurfa'da geçen yıl başlayan saha çalışmaları bu yıl sonuna kadar tamamlanacak. Program kapsamında Kırklareli, Mardin, İzmir, Isparta, Aksaray, Sinop, Bartın, Trabzon ve Van'da saha çalışmalarına bu yıl başlanması planlanıyor.

Saha çalışmalarında etno kültürel ve coğrafi farklılıkları temsil eden köyler belirlenerek, yaşadıkları habitata ilişkin geleneksel bilgiye sahip kişilerle görüşmeler yapılıyor ve derlenen veriler kayıt altına alınıyor.

Bunlar arasında hayvanların bakım ve yaraları için kullanılan haşhaş yağı, incir ağaçlarında tozlaşma sağlamasında yararlanılan çakır dikeni bitkisi, kızılcık ağacından baston yapımı, çam ağacından su bardağı üretimi ve dut sirkesi gibi yazılı olmayan ancak halk arasında bilinen veriler de yer alıyor.

Geçen yıl Erzurum'da 292, Afyonkarahisar'da 276, Hatay'da 852, Aydın'da bin 362, Ankara'da 49, Samsun'da bin 338, Çorum'da 612 farklı geleneksel bilgi, saha çalışması sonucunda ilk kez kayıt altına alındı.

2023 yılına kadar 81 ilde çalışmaların tamamlanması hedefleniyor.