Adam Kayalar göz göre göre parçalanıyor

Mersin’in Şeytan Deresi Kanyonu’nun dağ yamaçlarında MÖ 2’nci ve MS 3’üncü yüzyıllar arasında yapıldığı tahmin edilen Adam Kayalar anıtı, defineciler tarafından delik deşik edildi ama hâlâ korunmasına yönelik çaba olmaması tepki çekiyor.

11 erkek, 4 kadın, 2 çocuk, bir dağ keçisi ve kartal kabartmalarından oluşan anıt yapının her tarafı dinamitle patlatılmış. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girecek güzellikteki anıt, önlem alınmadığı takdirde kısa süre içinde yok olacak.

Adam Kayalar anıtı Silifke-Erdemli karayolu üzerinde Kızkalesi’ne yaklaşık 3-4 kilometre mesafede bulunuyor. Bir gözetleme karakolu olduğu tahmin edilen Helenistik dönem kulenin yanına kadar araçla gidilebiliyor. Sonra sarp bir dağın başından antik dönemden kalma yıpranmış basamaklar ve patikadan dağın yamacına doğru zorlu bir yoldan ilerleniyor.

Hürriyet'ten Ömer Erbil'in haberine göre; her yıl bu yamaçtan birilerinin düşüp öldüğü bölgede yaşayanlar tarafından ifade ediliyor.

Anıtı koruyacak bekçi ve güvenlik kamerası yok

Dağ yamacında yön bulmak için taşların üstüne boyalı ok işaretleri kazınmış. Dik dağ yamacında anıtın bulunduğu alana yaklaşık yarım saatlik zorlu bir yürüyüşten sonra ulaşılabiliyor. Definecilerin hedefindeki Adam Kayalar anıtının bulunduğu noktaya araç gereç indirmesi organize bir çalışma olduğunu gösteriyor. Anıtı koruyacak bekçi ve güvenlik kamerası yoktu.

UNESCO Dünya Kültür Mirası’na girebilecek kadar güzel olan Şeytan Deresi Kanyonu tam bir nekropol alanı. Dağların etekleri kaya mezarlarıyla dolu. 11 erkek, 4 kadın, 2 çocuk, bir dağ keçisi ve kartal kabartmalarından oluşan Adam Kayalar anıtının ilk eserlerinin M.Ö. 3’üncü yüzyılda yapımına başlandığı kaynaklarda ifade ediliyor.

Yaklaşık 500 yıl boyunca yeni kabartmalar eklenerek günümüzdeki son şeklini alan anıt, 1980’li yıllarda Kültür Bakanlığı’nca tescillenerek sit alanı ilan edildi. 11 çerçeve içerisinde yer alan Adam Kayalar kabartmalarında dört ölü ziyafeti sahnesi sıkça tekrarlanıyor.

Ölüler eşleri ve oğullarıyla beraber gösteriliyor. Bir kabartmada, bir adamın sol eliyle bir keçiyi boynuzlarından tutarak getirdiği, diğer elinde bir üzüm salkımı taşıdığı görülüyor. Adam Kayalar’daki veda sahnesinde de ayakta duran ve ölmüş olan kişiyi temsil eden erkek, oturur vaziyette gösterilmiş karısıyla el sıkışırken resmediliyor.

Foto-kapan ile alanın titizlikle izlenmesi gerekiyor

Arkeolog editör Nezih Başgelen, Helenistik dönem kabartmalarının acilen bir arkeolojik park halinde düzenlenmesi gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi:  "Benim de 1980’li yıllarda Tarsus Donuktaş kazısında çalışırken pek çok kez gidip görme imkânı bulduğum Kızkalesi'nin yaklaşık 3.5 km kuzeybatısında Miytan dere vadisinin doğu yamacı üzerinde yer alan kaya kabartmaları, Helenistik Dönem Anadolu Arkeolojisi açısından çok değerli eserlerdir. Yörede Adamkayalar olarak bilinen yan yana yapılmış bu kabartmalara plato yüze­yinden yamaçtaki kayalara oyulmuş oldukça aşınmış antik merdivenler kullanılarak inilmektedir. Kabartmalarının yer aldığı vadi 130-140 m derinlikte bir kanyon halindedir. 11 erkek, 4 kadın, 2 çocuk, bir dağ keçisi ve kartal kabartmalarından oluşan bu mezar kültü ile ilgili ilginç eserlerin M.Ö 3. yüzyıldan itibaren bölgede yaşayan toplumun ileri gelenlere ait olduğu düşünülmektedir.1981 yılında Bonn Üniversitesinden W.G. Klein tarafından belgelenmiş ve 1989 yılında Serra Durugönül tarafından doktora çalışması çerçevesinde ayrıntılı olarak bilim dünyasına tanıtılmıştır. Benim de 1980'li yıllarda Tarsus Donuktaş kazısı'nda çalışırken pek çok kez gidip görme imkanı bulduğum bu kaya kabartmaları yapıldıkları dönem açısından oldukça değerli eserlerdir. Adamkayalar' ın son yıllarda maruz kaldıkları defineci tahribatı ise bu eşsiz eserlere çok büyük zararlar vermiştir. Alanın sarp oluşu dikkate alınarak sağlam kalan diğer kabartmaların tahribinin önlenmesi için bir an önce buraya foto-kapanlar kurularak alanın titizlikle izlenmesi gerekmektedir. Ülkemizin UNESCO kriterlerine uygun bu ören yerindeki önemli Hellenistik dönem kaya kabartmalarının acilen bir arkeolojik park halinde düzenlenmesi gerekmektedir.

 İçleri barut kokan deliklere yerleştirilen dinamit lokumları

Erbil ise gördüklerini şöyle anlatıyor: Esiz bir görsel şölen sunan Adam Kayalar kabartmaları son yıllarda definecilerin uğrak yeri haline geldi. Kabartmaların yüzleri, ayakları, sunak alanı ve hatta kabartmaların bulunduğu kaya bloğunun arkasına kadar dinamitle patlatılmış.

Hazine bulma tutkusuyla kayanın içine altın gömüldüğüne inanacak kadar gözü dönmüş defineciler, anıtın çevresini köstebek yuvasına çevirmişler. Geçen hafta sonu kabartmaları görmeye gittiğimizde kayada henüz yeni açılmış dinamit delikleri duruyordu. İçleri barut kokan deliklere yerleştirilen dinamit lokumlarıyla anıt paramparça edilecek. Kabartmanın arkasına doğru yaklaşık 3 metrelik bir tünel kazılmış. Kabartmaların her yerinde defineci tünellerinin izleri görülüyor. Acil güvenlik önlemi alınması gerekiyor. Aksi halde anıt kısa sürede yok edilecek.