Dev karadelik sırra kadem bastı

Gizemin kaynağı olduğu düşünülen kara delik GRS 1915 + 105’te yaşıyor... Dünya’dan 36.000 ışık yılı uzaklıkta, hem normal bir yıldız hem de Samanyolu’ndaki bilinen en ağır ikinci kara delik içeren bir yıldız sistemi.

Bu ağır sıklet, Güneş’in kütlesinin 10 ila 18 katı ve sadece galaktik merkezdeki süper kütleli kara delik olan Sagittarius A * (veya SgrA *) için ikinci kütledir. GRS 1915 + 105 kara deliğinin etrafındaki bölge, yoldaşı yıldızdan beslenirken tipik olarak yoğun bir X-ışını ışığıyla parlar. Kara deliğin kendisi Sagittarius A* olarak adlandırılıyor ve adını, gökyüzünde Sagittarius ile Scorpius takımyıldızlarının yanı başında olmasından alıyor. Aslında Samanyolu merkezindeki yoğun gaz ve toz bulutlarının arkasında gizlenen birkaç farklı radyo kaynağı var. Bunları iyi göremediğimiz için toplu halde Sagittarius A olarak adlandırıyoruz ve bu süper kütleli kara deliği de bunlardan ayırmak amacıyla Sagittarius A* olarak yazılıyor.  Materyal kozmik tahliyeyi çevrelediğinde, içindeki parçacıklar birbirine sürtünerek karadeliğin merkezindeki karanlığa düşmeden önce enerji üretir. Bu dönen malzeme, kara deliğin birikim diskidir ve kara delik gittikçe daha fazla yakıt tükettikçe X ışınları ile yanar.

Ancak araştırmacılar, Temmuz 2018’de şaşırtıcı bir şey gördüler: GRS 1915 + 105 sisteminden gelen ışık sönmeye başladı. Sonra 2019’un başlarında ışık daha da azaldı ve daha önce hiç kimse böyle bir şey görmemişti.

Başka bir deyişle, ışık kaynağı ile nesneyi izleyen Swift X-ışını Teleskobu arasına teleskopun görüşünü engelleyen bir şey geldi.

Kara deliğin olay ufkunun yakınındaki parlak bölgeden hâlâ bol miktarda ışık geliyor, gökbilimcilerin bazen “motor” dediği gibi, aynı zamanda daha büyük olan “birikme diski” de. Ancak bu ışık Dünya’ya eskisi gibi ulaşmıyor.

Michigan Üniversitesi’nde astronomi alanında yüksek lisans öğrencisi olan baş çalışma yazarı Mayura Balakrishnan, “Karanlığın geometrisi” – ışığı engelleyen yapının kesin doğası – “ayırt etmek zor” dedi.

Mevcut hiçbir teleskop uzaktaki sistemin ayrıntılarını çözemez, bu nedenle Balakrishnan ve ortak yazarları, 2018 ve 2019 arasında GRS 1915 + 105’ten gelen ışığın günden güne nasıl değiştiğine dair çıkarımlar yapmak zorunda kaldı.

Yıldız Rüzgârları Gaz Bulutlarını Işıklarının Önüne İtebiliyor

Büyük yoldaş yıldızlara sahip kara delikler bazen söner çünkü yoldaşlarından gelen yıldız rüzgârları gaz bulutlarını ışıklarının önüne itebilir. 

Balakrishnan WordsSideKick. com’a verdiği demeçte, “GRS 1915 + 105 durumunda,” yoldaş yıldız düşük kütlelidir ve gözlenen engelleyici gazı yaratacak devasa yıldız rüzgârlarına sahip değildir. “

Araştırmacılar, “bazı yapılarda, merkezi motordan ve toplama diskinden gelen ışığı dağıtan ve engelleyen çok fazla gaz olduğu” sonucuna varmışlardır.

Başka bir deyişle, ışığı engelleyen her ne ise, muhtemelen toplama diskinin kendisinden geliyor. Ancak bu yapının doğası hala bir muamma.

GRS 1915 + 105, gökbilimciler için ilginçtir çünkü onun X-ışını motoru, uzak galaksilerin merkezlerinde birçok süper kütleli kara deliği çalıştıran motorların ölçekli bir modeline benzemektedir. Aradaki fark, süper kütleli kara deliklerin yakıtı, galaktik çekirdeklerindeki madde bulutlarından gelirken, GRS 1915 + 105, yakıtını komşu bir yıldızdan alır. Bu yıldız yiyicinin başına gelenleri anlamak, evrendeki en ağır nesnelerde neler olup bittiğine ışık tutabilir.

Kaynak: Live Science Çeviri: yeryuzundenhaberler.com