Mars'taki yanardağlar hala aktif olabilir

Arizona Üniversitesi Ay ve Gezegen Laboratuvarı ve Gezegen Bilimi Enstitüsü'ndeki bilim insanları tarafından yapılan yeni araştırmaya göre, Mars'taki son volkanik aktivite 50 bin yıl önce gerçekleşti.

Daha önceki tahminlere göre Kızıl Gezegendeki volkanik faaliyetlerin 3 ile 4 milyar yıl, daha ufak jeolojik patlamaların ise 3 milyon yıl önce meydana geldiği düşünülüyordu. Şimdiye kadar, Mars'ın hala volkanik olarak aktif olabileceğini gösteren hiçbir kanıt yoktu.

Araştırmacılar, Mars yörüngesindeki uydulardan gelen verileri kullanarak, daha önce bilinmeyen bir volkanik birikinti keşfettiler. Çalışmanın bulguları,  "Evidence for geologically recent explosive volcanism in Elysium Planitia, Mars” adlı bilimsel bir makale halinde  Icarus adlı dergide yayımlandı.

Mars'ta belgelenmiş en yakın tarihli volkanik birikim olabilir

Çalışmanın başyazarı  David Horvath, "Bu, Mars'ta şimdiye dek belgelenmiş en yakın tarihli volkanik birikim olabilir. Eğer Mars'ın jeolojik tarihini tek bir güne sığdırsaydık bu patlamanın gerçekleşmesi, en son saniyeye denk gelirdi" ifadelerini kullandı.

Araştırmada NASA’nın InSight iniş aracından yaklaşık 1,7 km uzaklıktaki Elysium Planitia adlı bölgede tespit edilen volkanik patlamanın 32 km uzunluğunda bir volkanik çatlağı çevreleyen 13 km  genişliğinde, pürüzsüz ve karanlık bir tortu oluşturduğu ifade edildi.

Çalışmanın kıdemli yazarı olan ortak yazar Jeff Andrews-Hanna, "Bu tortuyu ilk kez  fark ettiğimizde,özel bir şey olduğunu anladık. Tortu bölgede veya aslında Mars'ın tüm yüzündeki bulunan hiçbir şeye benzemiyordu. Aynı zamanda, Ay ve Merkür'deki daha eski volkanik patlamaların yarattığı özelliklere sahipti” dedi. 

Daha fazla araştırma, tortunun özelliklerinin, bileşiminin ve dağılımının volkanik  bir patlama için beklenilen ile eşleştiğini gösterdi. Horvath, "Bu patlama Mars'ın atmosferine 10 kilometre yüksekliğe kadar kül püskürtmüş olabilir” dedi.

Son patlamanın yeri, 2018'den beri Mars'ta sismik aktiviteyi inceleyen NASA'nın InSight uzay aracından yaklaşık bin 700 kilometre uzaklıkta kaydedildi. Araştırmacılar, patlamaların  magmanın yer altındaki derin hareketlerinden kaynaklanma olabileceğini ifade etti.
Horvath, "Bu yatağın genç yaşı, Mars'ta hala volkanik aktivite olma olasılığını kesinlikle artırıyor ve InSight misyonu tarafından tespit edilen son Mars depremlerinin yakınlardaki bir bölge olan Cerberus Fossae'den kaynaklanması ilgi çekici” dedi.

Öte yandan, NASA araştırmacıları da InSight aracının Mars'a inişinden birkaç ay önce bölgenin  Mars‘taki depremleri kaydetmek için uygun bir yer olacağını tahmin etmişti.

Bununla birlikte Horvath, volkanik tortunun, yakın tarihte Mars yüzeyinin altında yaşanabilir koşullar olasılığını da artırdığını söyledi: "Yükselen magma ve bu bölgedeki donmuş alt tabakanın etkileşimi, epey yakın bir zamanda mikrobiyal yaşam için uygun koşullar sağlamış olabilir ve bu da bölgede varlığını koruyan yaşam bulunması ihtimalini artırıyor. Bu bölgedeki benzer volkanik çatlaklar, belki de 20 milyon yıl önce, yeraltı sularının yüzeye çıkmasıyla birlikte, muazzam sellerin kaynağıydı. 

Bu çalışmada açıklanan volkanik yatak, InSight tarafından tespit edilen gezegenin iç kısmında devam eden sismik gürültü ve NASA'nın MAVEN yörünge aracı tarafından algılanan metan dumanlarının atmosfere salınmasına ilişkin olası kanıtlar, Mars'ın soğuk, hareketsiz bir dünyadan uzak olduğunu gösteriyor. Tüm bu veriler aynı hikayeyi anlatıyor gibi görünüyor: Mars ölmedi.”

ntv.com.tr