Kadınlara göre Türkiye'nin en güçlü kadınları

Araştırma platformu Pollective, 8 Mart Kadınlar Günü nedeniyle online ortamda ; “Türkiye’de Genel Kadın Problemleri ve Güçlü Kadın Kavramı” konularını içeren bir araştırma gerçekleştirdi. Ortaya şu veriler çıktı: 

Kadınların güvenliği ve güvende hissetme hisleri

Araştırma kapsamında, 16-50 yaş aralığında, 66 şehirden 1070 kadın katılımcı fikirlerini ve deneyimlerini paylaştı. İki ana konuya odaklanan araştırmada ilk önce kadınların güvenliği üzerine değinildi. Araştırma katılımcısı kadınlara genel olarak “Gündüz dışarıdayken güvende hissedip hissetmedikleri” soruldu. Kadınların %15'i “Kendilerini gün içinde güvende hissetmediğini” belirtirken, katılımcıların %72'si “Değişen bir oran ile güvende hissettiklerini” belirtiyor.

Aynı soru gece odağında sorulduğunda ise dengeler değişiyor. “Gece dışarıdayken güvende hissedip hissetmediği” sorulan katılımcıların %16’sı “Kısmen güvende hissettiğini” ve kısmen ile birlikte toplamda %27’nin “Kendilerini değişen oranlarda güvende hissettikleri” belirtiliyor. % 65 ise “Kendilerini güvende hissetmediğini” ifade ediyor.

Araştırma katılımcısı kadınlara kendilerini “Güvende hissetmek için uyguladıkları bir taktik olup olmadığını” sorduk. Her 4 kadından 3'ü bir taktiği olduğu yanıtını veriyor.
Kendini korumak için bir taktiği olan %75'e “Bu taktiklerin neler olduğu” soruldu ve genel olarak kadınlar tarafından uygulandığı düşünülen savunma/kaçınma taktikleri arasından seçimler yapmaları istendi. 

Katılımcıların 1'den fazla seçim yapabildiği cevap seçenekleri arasında %74 "Yalnızsam telefonda biri ile konuşuyorum" diyor. %58 yolda yürürken "Fark ettirmeden devamlı olarak arkamı kontrol ediyorum" diyor. %50 ile her iki kadından biri taksiye bindiğinde, “Taksi bilgilerini birileri ile paylaştığını” ve “Eğer yalnız ise evde biri varmış gibi yaptığını” belirtiyor. Sırasıyla bu önlemleri takip eden diğer önlemlerde %33 “Asla müzik dinleyerek yürümüyor”, %27 “Canlı olarak lokasyonunu paylaşıyor”, %26 “Savunma amaçlı elinde anahtar bulunduruyor” ve  %19 “Savunma amaçlı silah işlevi görebilecek bir eşya bulunduruyor”. %14 “Kapıya erkek ayakkabısı bırakıyor” ve son olarakta %6 “Daire adına ya da online sipariş gibi dijital alanlara erkek ismi yazdığını” belirtiyor

Son 5 Yıl İçinde Her 100 Kadından 66'sı Sözlü Tacize, 31'i Fiziksel Tacize Uğramış

Araştırma katılımcısı kadınlara “Son 5 yıl içinde sözlü tacize uğrayıp uğramadıkları” soruldu. 

Toplamda %66 “Farklı sıklıklarda sözlü tacize uğradığını” belirtiyor. Sadece %17 “Sözlü tacize uğramadığını” eklerken, %17 “Uğramış ve farkında olmamış olabileceklerini” söylüyor.

“Son 5 yıl içinde fiziksel tacize uğrayıp uğramadıkları” sorulduğunda katılımcıların toplamda %31'i “Farklı sıklıkta da olsa fiziksel tacize uğradığını” belirtirken, %54'ü “Herhangi bir fiziksel tacize uğramadığını” belirtiyor. %14 ise “Uğramış ve farkında olmamış olabileceğini” belirtiyor.

Mahalle Baskısı, Taciz, Şiddet

Araştırma katılımcısı kadınlara "Kadınların toplumda en çok karşılaştığı sorun sence hangisi?" diye soruldu. Katılımcıların birden fazla seçim yapabildiği soruda 10 kadından 8'i “Çevre & aile & mahalle baskısı” yanıtını verdi. “Fiziksel ve sözlü taciz” %77.5 tercih oranı ile 2. sırada yer alırken alırken, sadece bir kişilik fark ile %77.4 oranında “Şiddet” 3. sırada yer aldı.

Kadınların toplumda en çok karşılaştığı diğer sorunlar sırası ile 4. sıradan başlayarak %76 “Kadın-erkek eşitsizliği”, %70 oranı ile “Ev ve diğer sorumlulukların fazlalığı, %57 “Gelir eşitsizliği & ekonomi”, %43 “Estetik kaygılar”, %41 “İşsizlik”, %38 ile “Eğitim” yer alıyor ve son olarak %6 “Farklı” problemlerin de olduğunu aktarıyor.

Her 4 kadından 3’ü partner şiddetinin bir türünü yaşıyor

Katılımcıların problemleri arasında yer alan şiddeti biraz daha derinlemesine incelemek için katılımcılara ilişkisinde (eş, sevgili, nişanlı/sözlü) herhangi bir şiddete maruz kalıp kalmadığı sorulduğunda her 4 kadından sadece 1'i şiddete uğramadığını belirtirken, her 4 kadından 1'i fiziksel şiddete uğradığını belirtiyor. Katılımcıların %43'ü “Sözlü şiddete uğradığını” belirtirken, %54'ü “Psikolojik şiddete maruz kaldığını” beyan ediyor. Katılımcıların %16'sı ise “Herhangi bir şiddet türüne uğramış olabileceğini fakat bunun farkında olmayabileceğini” belirtiyor.

Katılımcılara ilişkilerinde yaşadıkları sorunları ve bu sorunlarla baş ederken ne kadar yalnız olup olmadıklarını anlamak amacıyla “İlişkilerinde yaşadıkları sorunları aileleri ile paylaşıp paylaşmadıkları” soruldu. Her 10 kadından biri “Ailesi ile sorunlarını konuşmayı hiç denemediğini” bu sebeple de bu konu hakkında fikrinin olmadığını belirtiyor. %50 “Sorunlarının hepsini olmasa da bir kısmını paylaşabildiğini” belirtirken,  %22 “İlişkisine dair hiçbir sorunu ailesi ile paylaşamadığını”, %5 “Daha önceden paylaşsa bile şu anda paylaşamadığını” beyan ediyor. “İlişkisinde yaşadığı sorunların tamamını ailesi ile paylaşabilen” kadınların oranı ise sadece %14 olarak yer alıyor.

Kadınlara Yönelik Negatif ve Pozitif Ayrımcılık

“İşyerinde herhangi bir ayrımcılığa uğrayıp uğramadıkları” sorulan katılımcıların “Negatif anlamda” uğradığı ayrımcılık detayına bakıldığında %40 “Erkekler ile aynı fırsat eşitliğine sahip olmadığını düşünüyor”. %34 “Cinsiyetinden dolayı bazı işleri kendisinin yapmasının beklendiğini” söylerken %31 “Erkeklere göre yükselme şansının daha az olduğunu belirtiyor” ve son olarak %22 “Aynı işe eşit maaş almadığını” söylüyor. 

“Pozitif anlamda” ayrımcılık yaşayanlar %14 iken, %27 “Herhangi bir ayrımcılığa” uğramadığını söylüyor.

Hangi Kadın Daha Güçlü Görülüyor?

Araştırmanın 2. bölümü olan "Güçlü Kadın" temasında kadınlara “Yakın çevresinde güçlü bir kadın modeli olup olmadığı” soruluyor ve yakın çevre seçenekleri içerisinden seçimler yapması isteniyor. Her 2 kadından 1'i “Kendisini güçlü bulduğunu” belirtti. %39 “Annesini” güçlü bulduğunu belirtirken, %25 “Yakın çevresindeki kız arkadaşını ya da kız arkadaşlarını” güçlü bulduğunu söylüyor. 

Güçlü kadınların özelliklerini derinlemesine incelemek için katılımcılardan önce “Güçlü kadın” kavramının açıklanması istenildi. Kadınlar %50 ile en çok “Kendi ayaklarının üzerinde duran”, “Herhangi birine ihtiyaç duymayan”, “Sorunlarını kendi başına çözebilen”, “Kendine yetebilen” kadınları güçlü kadın olarak tanımlarken, kendine yetebilmenin manevi tarafının yanı sıra maddi tarafına da değinmeden geçmediler. %25 “Ekonomik olarak özgürlüğünü eline almış” bağımsız kadını güçlü kadın olarak nitelendiriyor. “Özgüvenli olmak ve kendini sevmek” %22 ile 3. sırada yer alırken sırasıyla; “Hakkını savunan & hayır diyebilen”, “Boyun eğmeyen”, “Cesur ve bağımsız”, “Kararlı ve pes etmeyen” kadınlar güçlü kadınlar olarak tanımlanıyor. Bununla birlikte incelendiğinde “Özgüvenli olmak”, “Kararlı olmak”, “Hayır diyebilmek”, “Boyun eğmemek” gibi kavramların neden ilk sıralarda yer aldığı anlaşılıyor. 

Dililerdeki Kadınlara Bakış

Araştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından biri olan bu sorularda ise güçlü kadın rol modellerini derinlemesine araştırmak için öncelikle yüksek dizi izleme oranları da düşünülerek katılımcılardan güçlü olarak nitelendirdikleri bir kadın dizi/film karakterini paylaşmaları istendi. Katılımcıların kendiliğinden yapım ve karakter olarak cevaplarını ikiye ayırdığı bu soruda ilk 5 seçenek güncel karakterleri içerse bile verilen yanıtlar içerisinde Türk dizi/film tarihinin pek çok güçlü kadın karakterini görmek mümkün oldu. Yapımlar içerisinde güçlü kadın karakterleri barındıran diziler sırası ile 1) Sadakatsiz, 2) Yargı, 3) Evlilik hakkında her şey, 4) Kadın ve 5) Yasak Elma olarak olarak sıralandı. Seçilen karakterler yapımlar ile paralellik gösterdi. Yapımların 4’ü yayında olan yapımlar olurken 2020 yılında final yapmış Kadın dizisinde Özge Özpirinççi tarafından canlandırılan karakterin ilk 5’te yer alması karakterin kadınların aklında yer ettiğini gösteriyor.

1) Asya Yılmaz, 2) Ceylin Erguvan, 3) Bahar Çeşmeli, 4) Azra Günay (Cevher) ve 5) Ender Çelebi kadınların güçlü olarak gördükleri ilk 5 karakter oldu. Karakter seçimlerinin çeşitliliği tür hangisi olursa olsun ya da kadın hangi durumda olursa olsun güçlü kadın karakterlerin akılda kaldığını ve sevildiğini gösteriyor. 

Türkiye’nin Güçlü Kadınları!

Rol modellerde kurgusal karakterlerden çıkıp gerçek hayata dönerek "Türkiye’de güçlü kadın denildiğinde aklına gelen isimler kimler?” sorusunu katılımcılara açık uçlu sorduk ve özgürce cevaplamalarını istedik.

Birbirinden farklı yüzlerce ismin yer aldığı cevaplarda en çok oyu almış olan ilk 10 isim sırası ile 

• 1) Müge Anlı,
• 2) Meral Akşener,
• 3) Türkan Saylan,
• 4) Ezgi Mola  
• 5) Gülse Birsel
• 6) Güler Sabancı
• 7) Pucca (Pınar Yıldırım)
• 8) Sezen Aksu
• 9) Gülşen
• 10) Hazal Kaya

Müge Anlı geçtiğimiz yıl yapılan araştırmada da ilk sıralarda bulunan yerini korurken programında sergilediği duruş ile kadınların güçlü kadın dendiğinde akla ilk sıralarda gelen isim oluyor. “Meral Akşener” ise yine geçtiğimiz yıl yer aldığı listede güçlü bir siyasi figür olması ile ön plana çıkarken, “Türkan Saylan”, “Gülse Birsel” ve influencer kategorisinden “Pucca” bu yıl da listeye giren isimler oluyor. “Güler Sabancı” iş dünyasından listenin ilk 10’una giren tek isim olurken, “Sezen Aksu”, “Gülşen”, “Hazal Kaya” ve “Ezgi Mola”nın ünlü kimliklerinin yanında 2021 yılı içerisinde kadın hareketine verdikleri destekler ve sosyal medyada sergiledikleri duruş sebebi ile güçlü kadın olarak kadınların zihninde yer bulmuş görünüyor.

Yılın Kadın Hakları

Son olarak katılımcılara “Kadın haklarına dair akıllarında kalan bir kampanya olup olmadığı” sorulduğunda katılımcılar farklı markalara dair kampanyaların arasında istikrarlı olanları listeye eklerken 2 başlık hepsinin önünde yer buluyor. Çokça tartışılan “İstanbul Sözleşmesi Yaşatır” kampanyası katılımcılar tarafından en çok hatırlanan kampanya oluyor. “Kadına Şiddete Hayır” kampanyası ve ” Kadın Cinayetlerini Durduracağız” kampanyaları özellikle de kamuya yansıyan davaları bulunan ve simge haline gelmiş şiddet mağduru kadınlardan “Özgecan Aslan”, “Şule Çet” ve “Çilem Doğan”ın varlıkları ve yoklukları ile hatırlanan isimler oluyor.