Kısırlık tedavisinde öncü sperm yöntemi

Mevcut tekniklerle hiç spermi bulunmadığı saptanan erkeklerde, biçimsel ve fonksiyonel olarak normal olmayan ve "öncü sperm" olarak tanımlanan yuvarlak spermlerin belirlenebildiği, bunların özel tekniklerle geliştirilip yumurtayı dölleyebildiği ve genetik olarak sağlıklı bebek elde edilebildiği ortaya kondu.

Dünya Tüp Bebek Derneği Başkanı Prof. Dr. Timur Gürgan, derneklerince bu yıl ilki Türkiye'de düzenlenen Dünya Tüp Bebek Kongresi sonrası AA muhabirine yaptığı açıklamada, kısırlığın ciddi bir sağlık sorunu olduğunu, ancak her geçen gün yapılan bilimsel çalışmalarla önemli mesafe alındığını söyledi.

Dünya genelinde 42 ülkeden yaklaşık bin 200 bilim insanının yer aldığı kongrede kadın ve erkek kısırlığında birbirinde farklı çok sayıda bilimsel çalışmanın sonuçlarının ele alındığını ifade eden Gürgan, özellikle menide olgun sperm hücresine rastlanmaması olarak tanımlanan hiç spermi bulunmayan "Azospermi" yaşayan erkeklere yönelik yeni tedavi seçeneğinden olumlu sonuçlar elde edildiğini söyledi.

Bu sorunun, tıkanıklığa bağlı azospermi ve tıkanıklık olmayan azospermi diye iki farklı şekilde olduğunu anlatan Gürgan, tıkanıklığa bağlı azospermi vakalarında sperm elde edildiğini ancak tıkanıklığa bağlı olmayan azospermi vakalarında sorun yaşandığını vurguladı. Gürgan, kongrede sonuçları açıklanan Round Spermatid Enjeksiyonu (ROSI) olarak isimlendirilen yöntemin, dünyanın saygın bilim dergilerinden PNAS'ta yayımlandığını söyledi.

Özellikle mevcut yöntemlerle sperm bulunmadığı tespit edilen hasta profilinde, hem biçimsel hem fonksiyonel olarak normal olmayan, bu haliyle çocuk yapabilme yeteneği bulunmayan ve "öncü sperm" olarak tanımlanan yuvarlak (round spermlerin) belirlenmesine olanak sağladığını anlatan Gürgan, "Bu yöntemle hiç spermi olmadığı tanısı alan erkeklerde, öncü sperm olup olmadığı tespit ediliyor. Öncü sperm bulunması halinde bunlar alınarak, özel bir yöntemle sperm kalitesi artırılıyor, geliştiriliyor ve yumurta ile döllemeye hazır hale getiriliyor." dedi.

Bu teknik üzerine geçmiş yıllarda da çalışmalar yapıldığını, ancak tekniğin geliştirilerek, yenilendiğini ve hem döllenme hem de gebelikte yüksek oranda artış elde edildiğini aktaran Gürgan, şunları söyledi:

''Sonuçlar çok umut vadediyor. Çalışmanın sonuçlarına göre toplamda 86 kadından elde edilmiş 734 yumurtanın, bazı özel teknikler kullanılarak aktive olması sağlandı. Öncü spermler (Round spermler) kullanılarak, yaklaşık yüzde 60'lık döllenme oranı elde edildi.

Geliştirilen embriyoların transfer edilmesiyle ise yaklaşık 20 ile 30 adet gebelik sağladı. Bu gebeliklerin sonucunda ise 14 canlı, sağlıklı ve daha da önemlisi ise herhangi bir genetik rahatsızlığı olmayan bebek dünyaya geldi."

Söz konusu çalışmanın Japonya'dan bilim insanı Prof. Dr. Atsushi Tanaka tarafından yürütüldüğünü dile getiren Gürgan, "Bu yöntem sonrasında döllenme sağlanan ve dünyaya gelen bebeklerde herhangi bir gelişimsel sorun olmadığı teyit edildi." diye konuştu.

Tedavi başarısının, mikroskop altında bile belirlenmesi son derece zor olan öncü spermlerin, uzman embriyologlar tarafından tanınabilmesiyle mümkün olabildiğinin altını çizen Gürgan, "Yöntem, umut vadediyor." değerlendirmesinde bulundu.

- "Uygulama Türkiye'de de başladı"

Prof. Gürgan, söz konusu uygulamanın Türkiye'de kendisinin başkanlığındaki ekip tarafından yapıldığının müjdesini vererek, "Türkiye'de de ROSİ uygulaması ile genetik yapısı normal ilk döllenme gerçekleştirildi. Ekipte yer alan Dr. Halil Ruso, çalışmayı bu kongrede sundu. Yıl sonuna kadar bu konuda önemli sonuçlar beklediklerini ifade etti." dedi.

Başta genetik nedenler olmak üzere çeşitli sebeplerle ortaya çıkan azospermi hastalarının bir kısmında, son yıllarda geliştirilen çeşitli yöntemlerle olgun spermler bulunarak, yumurtaların döllenebildiğini ve çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olabildiğini anımsatan Gürgan, "Ancak farklı teknikler uygulanarak, olgun spermin bulunamadığı erkeklerde çocuk sahibi olma ümidi ortadan kalkıyor. Bu durumda, sonuçları açıklanan ve yurt dışında sağlıklı bebek elde edilen yöntem, çok umut vadediyor." dedi.