Hastalık X gerçeği nedir? X Hastalığı var mıdır?

COVID’den 20 kat daha ölümcül bir virüsün neden olduğu ve “X Hastalığı” adını alan yeni salgını duymuş olabilirsiniz. Ve şimdi, sosyal medyada yayılan iddiaların aksine, bunun gerçek bir hastalık değil sadece bir düşünce deneyinin parçası olduğunu öğrenmekten memnun olacağınız kesin.

Lifehacker’ın derlediği makalede de belirtildiği gibi, X Hastalığı ile ilgili ana akım haberlerin çoğu, bunun, başka bir ölümcül salgının geleceğini bilselerdi dünya liderlerinin ne yapacaklarını tartışmak için toplandıkları varsayımsal bir tehdit olduğunu açıkça belirtti. Ancak sosyal medyada bu gerçek yok sayıldı ve geriye sadece X hastalığının zaten var olduğunu ima eden paylaşımlar kaldı. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) X hastalığını, COVID, Ebola ve Zika gibi öncelikli hastalıklar listesine dahil etmesi de bu konuda pek yardımcı olmadı.

X HASTALIĞI VARSAYIMSAL BİR HASTALIK 

Elbette bu varsayımsal hastalık, tırnak içinde ve okuyucuları bunun varsayımlar ve bilinmeyen bir hastalık olduğunu söyleyen nota yönlendiren bir yıldız işaretiyle birlikte görünüyor ancak bu önemli detay herkesin dikkatini çekmeyebiliyor.

Başka bir deyişle, DSÖ, en öncelikli sekiz hastalığa yönelik araştırmalara ve dünyanın henüz bilinmeyen gelecekteki salgınlarla başa çıkmasına yardımcı olabilecek araştırmalara öncelik verdiklerini söylüyor. Uluslararası halk sağlığı topluluğu X hastalığını “ya başka, daha kötü bir salgın varsa?” ifadesinin kısaltması olarak kullanıyor. Dolayısıyla dünya liderleri, Dünya Ekonomik Forumu sırasında X hastalığını tartışmak üzere Davos’ta bir araya geldiğinde, bilinen, belirli bir hastalıktan ziyadeye bir küresel salgına hazırlık konusunu tartışıyorlardı.

X HASTALIĞI TERİMİ ORTAYA NASIL ÇIKTI?

“X Hastalığı” terimi, 2018’de (COVID’den önce) ortaya çıktı ve hatta COVID’in ilk gerçek X hastalığı olarak görülmesi gerektiği bile tartışıldı. Dünya liderleri, X hastalığına hazırlık konusuna daha fazla dikkat etselerdi, gerçek dünyada bir salgının patlak vermesine daha iyi bir yanıt verebileceğimiz de tartışma konusu. “Başka bir salgın” yerine “X Hastalığı” gibi daha gerçek gözüken bir isim vermek, tartışılacak bir senaryo oluşturmaya yardımcı oluyor. Ne yazık ki bu tartışma olasılığı ile beraber, internette yanlış haberlerin yayıldığı gerçeği de devreye giriyor.

Elbette, X hastalığı gerçek olmasa bile gelecekte her zaman yeni bir salgın riskinin olduğunu unutmamamız ve hazırlıklı olmamız gerekiyor. 

NEDİR BU HASTALIK X?

Peki, Hastalık X nedir? Bu terim yıllar önce bilim insanlarının sadece bilinenler değil bilinmeyen bulaşıcı tehditlere (örneğin, Kovid-19'a neden olan yeni koronavirüsler) karşı tıbbi karşı da önlemler üzerinde çalışmasını sağlama fikri olarak ortaya atılmıştı. Bu fikrin amacı gelecekte risk potansiyeli olan bir dizi salgına yanıt olarak hızla uygulanabilecek teknolojilerinin geliştirilmesini teşvik etmekti.

Dünya Sağlık Örgütü, 2017 yılında SARS, Ebola gibi bilinenlerin yanı sıra, araştırma için öncelikli kabul edilen patojenlerin kısa listesine Hastalık X'i de ekledi. Güncel listede Kovid-19, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Ebola virüsü, Marburg virüsü hastalığı, Lassa ateşi, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS), Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS), Rift Vadisi ateşi, Zika virüsü ve Hastalık X yer alıyor. Dünya Sağlık Örgütü Hastalık X ifadesinin yanına ise şu bilgilendirmeyi eklemiş: Hastalık X, ciddi bir uluslararası salgının şu anda insan hastalığına neden olduğu bilinmeyen bir patojenden kaynaklanabileceği bilgisini temsil eder. Ar-Ge Planı açıkça, bilinmeyen bir "Hastalık X" ile de ilgili olan erken Ar-Ge hazırlığını mümkün kılmayı amaçlamaktadır. Hastalık X için şu tanımı da yapabiliriz: Hastalık X, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Şubat 2018'de, gelecekteki bir salgına neden olabilecek varsayımsal, bilinmeyen bir patojeni temsil etmek üzere öncelikli hastalıkların kısa listesinde benimsediği yer tutucu bir isim.

The Independent'a konuşan Buffalo Üniversitesi Jacobs Tıp ve Biyomedikal Bilimler Fakültesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Thomas Russo, Covid'in ortaya çıkışıyla birlikte dünyanın yaşadıklarını göz önünde bulundurarak, bulaşıcı hastalık uzmanlarının ve bilim insanlarının yeni tehditleri sürekli olarak takip etmelerinin önemli olduğunu söyledi.

Dr. Russo, "Bu kavram (Hastalık X) bu pandemiden çıkardığımız derslerden biriydi" dedi ve devam etti: "İnsanoğlu canlı hayvan pazarları ve ormansızlaşma yoluyla insanlar ve diğer türler arasındaki bu bariyerleri yıktıkça, dünya çapında sürekli gözetim ve araştırmalara ve gelişmiş biyogüvenliğe ihtiyacımız var. Vahşi yaşamla bu kadar yakın temas, şimdiye kadar sadece hayvanları etkileyen bir virüsün insanları hasta etmeye başlayacağı koşulları yaratıyor." 

BİR SONRAKİ X HASTALIĞI NE OLABİLİR? 

Açık olmak gerekirse, bilim insanları bir sonraki pandemiye ne tür bir virüsün neden olabileceğini ya da başka bir deyişle Hastalık X'in ne olacağını henüz bilmiyorlar. Dr. Russo, birçok insanın bunun SARS-CoV-2, Covid-19 hastalığına neden olan virüs gibi bir koronavirüs ya da yeni bir grip türü olabileceğini düşündüğünü söylüyor; "ama yepyeni de olabilir" diye ekliyor.

Dr. Russo, Hastalık X'in ne zaman ortaya çıkacağını söylemenin bir yolu olmadığını ve ne kadar ölümcül olacağına dair eğitimli bir tahmin yapamayacağımızı belirtiyor. Ancak Covid'e karşı aşılar yaygın olarak dağıtılmadan önce 2020 ve 2021'de dünyanın yaşadıkları göz önüne alındığında, ortaya çıkan endişe verici hastalıklara karşı tetikte olmak çok önemli.

chip.com.tr