Yağmur ve su baskınlarına karşı acil durum planı nasıl hazırlanır?

İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan ile İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Arş. Gör. Dr. Tuğçe Oral, aşırı yağışlar ve sel baskınlarının olumsuz etkilerini değerlendirerek, alınması gereken önlemleri açıkladı.

Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, yol seviyesinde veya altında bulunan yapılarda mutlaka su birikintilerine karşı koruyucu önlemler alınması gerektiğine işaret ederek, “Minimal düzeydeki yağışlı havalarda bile gözlemler yapılarak, suyun biriktiği alanlar basit şekilde keşiflenebilir. Böylece basit haliyle olası büyük yağışlarda veya sel durumlarında karşılaşılabilecek sorunlar ile ilgili önceden hazırlıklı olunabilir. Şiddetli yağışlara bağlı olarak oluşabilecek su birikintilerinde suyun bulanıklığı nedeniyle derinliği kestirmek mümkün olmayabilir. Bu nedenle, su birikintisi derinliği ayakkabımızı geçmiyor olsa dahi kontrolsüzce basmamak gerekmektedir. Mutlaka bir kılavuz çubuk edinilmeli ve birikinti içerisinde yürünecek ise kılavuz çubuk ile kontrollü şekilde ilerlenmelidir.” dedi ve açıklamalarını şöyle sürdürdü:

Binalarda ani yağmur ve su basmalarına karşı hangi önlemler alınmalıdır?

Yağmur ve su basmalarına karşı yapılarda uygun drenaj sistemleri kurulmalıdır.  Yapıya zarar verebilecek suyun birikmesi önlenerek, uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Ayrıca düzenli olarak bu sistemlerin sürekli olarak kontrol edilerek, su ile taşınan malzemelere bağlı tıkanma ve taşma olasılıkları da indirgenmelidir. Evlerde ve işyerlerinde yağmur veya sel sularının geri akmasını önleyecek kanalizasyon tuzaklarına ‘kontrol vanaları’ takılmalıdır. Yağmur ve sel baskınları ile sürekli karşı karşıya kalınan yapılarda maksimum su yüksekliğini hatırlatıcı olması için yüksekliği belirten kontrol çizgileri duvarlara çizilebilir. Böylece, hane veya işyeri içerisinde kullanılacak elektrikli cihazların veya elektrik priz konumlandırılması kontrol çizgisine göre yapılabilir. Kıymetli veya maddi değeri bulunan eşyaların böyle konutlarda bulundurulmaması, resmi evrakların, araç anahtarları veya ziynet eşyaların ev içerisinde nispeti yüksek bir yerde muhafaza edilmesi ile ev halkı da bu konuda bilinçlendirilmelidir. Mevcut yapılarda taşkın suyunun geri tepmesini önleyecek tadilat ile duvarlar su yalıtım bileşenleri ile kaplanmalıdır. Yağışlı ve sel baskınlarının sık görüldüğü bölgelerde yeni yapılacak yapılarda su yalıtım malzemeleri ve atık su giderlerine kontrol vanaları mutlaka takılarak, gelen suyun tahliye akışı sağlanmalıdır.

Sel için de acil durum planı oluşturulmalı…

Her evde deprem de olduğu gibi sel felaketi içinde bir ‘Acil durum planı’ oluşturulması gerekir. Böylece güvenli buluşma noktaları ve sığınma alanları konusunda ortak karar verme, kriz yönetimi ve yardımcı kitler ile her aile bireyine bir sorumluluk atanabilir. Yiyecek, su, ilaçlar, el fenerleri, piller ve ilk yardım çantası gibi temel malzemeleri içeren acil durum kitleri ve malzemeleri hazırlayın. Herkesin bir sel acil durumu sırasında ne yapacağını bilmesini sağlamak için her aile üyesine roller ve sorumluluklar atayın. Binaların çatı ve çevresinde su baskınına karşı genellikle yapılan olukların sıcak havalarda kuraklığa bağlı olarak tıkanması muhtemeldir. Bu nedenle, belirli aralıklarla oluklardan su akışını sağlayarak kuruyan maddelerin çözülmesi sağlanmalı ve olası tıkanıklık durumlarının önceden tespit edilerek, baskınlar önlenmelidir.

İnşaat aşamasında güçlendirme ne kadar önemli?

İnşaatlarda özellikle en büyük risk temel aşamasındadır. Şiddetli yağmur ve sel baskınları maddi ve manevi zararın büyüklüğüne etki eder. Bu nedenle, özellikle yağışlı bölgelerde yapılacak inşaatların temel çalışmalarında kayma ve çökme gibi riskler göz önünde bulundurulmalı, yumuşak toprak kaymalarına karşı önlemler alınmalıdır. Bu bölgelerde bodrum katların su basma tehlikesi nedeniyle konaklama veya işletme amaçlı kullanılmaması önemlidir. Eğer mevcut su yüksekliği seviyeleri hakkında deneyim varsa, inşaatın kot seviyesi yüksek tutulmalıdır.

Sel baskınlarına karşı iş sağlığı ve güvenliği önlemleri…

İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümünden Arş. Gör. Dr. Tuğçe Oral, kullanılan elektrik tesisat kablolarının yeterli şekilde korunarak muhafaza edilmesi, her vardiya öncesinde fiziki olarak aşınma ve yıpranmaların kontrol edilmesi gerektiğine işret ederek, şöyle devam etti:

Yağışlı havalarda süresi ve şiddeti önceden kestirebilmek mümkün olmadığından mutlaka açık alanda elektrikli aletler ile yapılan çalışmalara ara verilmelidir. Eğer, ani bir şekilde bastıran yağmur veya su taşkını durumu var ise enerji hattının kesilmesi bu konuda yetkili personelin eğitilmesi olası durumda bilinçli hareket etmesi sağlanmalıdır. Şantiyelerde giyilmesi önerilen iş ayakkabıları yalıtkan özellikte olup, bu nedenle herkes tarafından giyilmesi önem taşımaktadır. Su seviyesinin yükseldiğinin fark edilmesi durumunda mutlaka yüksek alanlara doğru gidilmeli, elektrikli tüm cihazlardan uzak durulmalıdır. Eğer, görüşün kısıtlı olduğu bir yer ise el feneri kullanılmalıdır.

İş sağlığı ve güvenliği önlemleri…

Elektrik akımına kapılan biri fark edildiğinde, ‘öncelikle kendimiz’ ilkesinin unutulmaması gerekir ve müdahale etmek için birebir temastan kaçınılması önemlidir. Akıma kapılan kişiyi kurtarmak için yalıtkan bir malzeme ile tahta bir sopa gibi temas noktasına vurularak akım kesilmesi sağlanmalıdır. Bu konuda acil durumlarda müdahale için inşaatlarda çalışan kişilerin özellikle iş güvenliği eğitimlerinde değinilmesi gerekmektedir. Kısaca, şantiyelerin bulunduğu bölgedeki coğrafi konum ve jeolojik risklerin etkisi göz önünde bulundurularak sel felaketine göre acil durum planlarının oluşturulması önem arz etmektedir. Böylece, oluşabilecek maddi ve manevi zararların etkisi azaltılabilecektir.

Sel baskınlarına karşı dikkat edilmesi gerekenler neler?

İmar planlarında özellikle dere yatağı olan bölgelerin belirtilmesi ve bu alanlarda yapılaşmaya izin verilmemesi gerekir. Bu alanların çevresinde bulunan yapılarda veya yapılaşma da oluşabilecek sel baskınları dikkate alınarak güvenli inşa yöntemleri düşünülmelidir. Özellikle yüksek kotlu ya da bodrum katı kullanılmayacak şekilde ya da özel su yalıtımı içeren malzemeler ile duvar fiziki yapısı korunmalıdır. Kalabalık konutlarda mutlaka acil durum senaryoları oluşturulmalı ve her durumda hazırlıklı olunmalıdır.