Gazeteci, yazar ve hattat Etem Çalışkan vefat etti

Kaligrafi sanatçısı ve ressam Etem Çalışkan, 97 yaşında vefat etti. 

Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi Çalışkan'ın vefatını Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu duyurdu.

TGC'den yayınlanan mesajda "Gazetecilik mesleğine uzun yıllar başarıyla hizmet veren Türkiye'nin en önemli kaligrafi sanatkarlarından, Atatürk'ün imzasını stilize eden, Anıtkabir kitabelerini yazan ekipte yer alan hattat Etem Çalışkan'ı kaybetmenin üzüntüsü içindeyiz. Meslektaşımızın ailesine ve basın topluluğumuza başsağlığı diliyoruz." ifadelerine yer verildi.

Usta sanatçının cenazesi, yarın öğle vakti Levent Afet Yolal Camisi'ndeki törenin ardından toprağa verilmek üzere Mersin'in Tarsus ilçesine gönderilecek.

ETEM ÇALIŞKAN KİMDİR?

Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi de olan vefat eden kaligrafi sanatçısı ve ressam Etem Çalışkan, 1928'de Tarsus'un Göçük köyünde dünyaya geldi.

Atatürk'ün imzasını stilize eden Etem Çalışkan, Mersin Lisesi'nden mezun olduktan sonra yüksek öğrenimini İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Afiş Bölümü'nde yaptı.

Hattat Emin Barın, grafik tasarımcı Namık Bayık ve ressam Sabri Berker'in öğrencisi olan usta sanatçı, öğrencilik döneminde Anıtkabir kitabelerinin yazılışında Emin Barın'ın asistanlığını yaptı.

Çalışkan, hocası Emin Barın ile yaptıkları bu çalışmayı "yaşamı boyunca büyük onur duyacağı" bir eylem olarak tanımladı.

Ders kitaplarında yer alan Atatürk'ün Gençliğe Hitabe ve İstiklal Marşı'nı yazan kişi olarak tanınan Çalışkan, meşhur Atatürk portresinin de çizeridir.

Etem Çalışkan, 1954'te sanat öğrenciliğini sürdürürken gazetecilik mesleğine yöneldi. Gazeteciliğe Yeni Sabah Gazetesi'nde ressam ve kaligraf olarak başlayan Çalışkan, Ankara'da Zafer ve Öncü, İstanbul'da ise Hareket, Dünya, Akşam, Milliyet ve Hürriyet gazetelerinde çalışıp 1982'de emekli oldu.

Emekli olduktan sonra Milliyet gazetesine "Türk Büyükleri"ni, Sabah gazetesine "Yunus Emre Divanı"nı hazırlayan usta sanatçı, 1981'de Atatürk'ün doğumunun 100. yılı için basılan gümüş ve altın hatıra paralarını tasarladı.

Güneş gazetesi için Kur'an-ı Kerim'in Türkçe mealini yazan Çalışkan, çizerlik hayatı boyunca çeşirli çizgi röportajların yanı sıra Yapı Kredi Bankası'nın 10. yıl afişi, şükran belgeleri, diplomaları, madalyalarını da tasarladı.

Çalışkan, 1969'da Milliyet gazetesinin 10 Kasım sayısı için yaptığı Atatürk resminin altına Mustafa Kemal Atatürk'ün imzasının son formunu da stilize etti. Çalışkan, bu olayı şu sözlerle anlatmıştı: "Portreyi tamamladım. Tek başına eksik duruyordu kompozisyon. Bunu daha dinamik ve hareketli hale getirmek için Atatürk'ün el yazısına uzak düşmemek üzere bu imzayı attım."

Bir röportajında eserlerini hazırlarken zamandan etkilendiğini dile getiren Etem Çalışkan, sanatın belli kurallar içine hapsedilmeyeceğine dair şunları kaydetmişti:

"Benim çalışmalarım kurallar içinde kuralsızlıktır, biraz özgürlüktür. Açıkçası sanatçı da özgürdür. Düşüncesinde de konuşmasında da her şeyinde sanatçı özgürdür. Onu bağlayıcı hiçbir şey yoktur. Sanatçıya bu özgürlüğü veren sanattır. Sanat kurallar içine hapsedilmiş değildir. Ölünceye kadar çalışacağım. Çalışmak cennetin kapısıdır, anahtarıdır. Her insan yeteneklidir. Ama o yetenek bir bedensel varlık da ister. Sanatçı olmak bir yaratılıştır. Mesela Aşık Veysel, Beethoven, birinin gözü görmez, birinin kulağı duymaz. Kulağı duymayan beste yapar, orkestra yönetir. Gözü görmeyen Aşık Veysel sözleriyle, şiirleriyle renkler bezer, tablolar yapar. Renkleri, kokuları anlatır. Ama gözleri görmez, işte sanat budur. Göz görmese de kulak duymasa da benim gibi az duysa da sanat olur. Önce sevmek lazım. Genç, yaşlı herkesi sevmeyi bilmesi lazım. Ardından sevgi kadar değerli olan çalışmak gelir. Sevgiyle, dürüst olarak çalışmak gelir."

Etem Çalışkan, PTT Genel Müdürlüğü için Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldızın ifadesi olan tarihteki Türk Devletleri'nin pullarını hazırladı. Usta sanatçı, 1990'da ise Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayınlanan el yazması "Yunus Emre Albümü"nü kültür dünyasına kazandırdı.

Çalışkan, Mustafa Kemal Atatürk'ün Ekim 1927'de Cumhuriyet Halk Fırkası kongresinde okuduğu "Nutuk" eserini el yazması olarak kaleme aldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayınlanan 17 ciltlik eserin orijinali Başkent Üniversitesi Abdülrahim Tuncay Atatürk Müzesi'nde bulunuyor.

Çalışkan, 2005'te Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü'ne, 2021'de ise Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne değer görüldü.

Kaligrafi sanatçısı ve ressam Etem Çalışkan, 97 yaşında hayatını kaybetti.

AA