Alaaddin Keykubat'ın kayıp kitabesi

Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın yaptırdığı burçların 94 yıldır yeri bilinmeyen kitabesi, Antalya Kaleiçi'nde bir evin duvarında bulundu.

Kaleiçi'nde 1220-1237 yıllarında yaptırılan ve 19 burçtan oluştuğu bilinen sur hattındaki, Selçuklu Sultanı Keykubat'ın kayıp kitabesinin, aynı bölgede burçlara yaslanan iki katlı bir evin üst katındaki duvarda olduğu belirlendi.

Kaleiçi bölgesinde kayıp burçlar üzerine araştırma yapan ve kitabenin yerini bulan araştırmacı Necmi Atik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fotoğraflama yaparak durumu Antalya İl Kültür Müdürlüğüne bildireceğini söyledi.

Atik, kitabenin üzerinde yaptığı incelemede, en son 1924 yılında varlığından haberdar olunan ve o zamandan beri kayıp bilinen eser olduğunun belirlediğini bildirdi.

Kitabenin 1,70 metre boyunda ve 1,20 metre genişliğinde olduğunu ifade eden Atik, şöyle konuştu:

"Kaleçi'nde Hıdırlık tarafına doğru, Ahi Yusuf Camii'nin üstünden başlayıp, imaret kapısında tamamlanan ve takriben 19 burçtan oluşan sur hattı, Alaaddin Keykubat döneminde yaptırılan surlardır. Bu burç ve sur silsilesinde Alaaddin Keykubat dönemine ait kitabelerden deniz tarafındaki 1 numaralı, burcun üzerinde 1924 tarihinde Ahmed Tevhid tarafından in situ (yerinde inceleme) durumunda tespit edilip bulunmuştur. Kitabenin kayıp olduğu veya nerede olduğunun bilinmediği söyleniyordu. Şu an bu kitabe evin ikinci katında konulduğu yerde, burcun üzerinde orijinal haliyle durmaktadır. Kitabe, Alaaddin Keykubat devrine ait. Yine Aladdin Keykubat döneminde başlayan 'El-minnetü lillahi' diye başlıyor. Hicri 622, Miladi 1225 tarihlerine denk geliyor. Kitabe bir mermer taşa hak edilmiş. Aynı silsiledeki bütün kitabelerin ortak vasıflarını bu kitabe de taşıyor."

Atik, bu sur ve burç silsilesindeki 2 no'lu burçla aynı hatta olduğunu düşündüğü, diğer kayıp kitabelerin de bulunmayı beklediğini vurguladı.

- "Varlığımızın tapuları"

Kitabelerin, Selçuklu ve Osmanlı'nın Antalya Kaleiçi'ndeki varlıklarının tescilleri olduğunu belirten Atik, "Bunlar bizim buradaki varlığımızın tapularıdır. Bunlar üzerinde çok ilmi çalışmalar yapılacaktır. Antalya'nın tarihi bu tür kitabeler ya da bu tür yazıtlarla tekrar yazılacaktır." dedi.

Atik, kitabede, "Minnet ancak Allah'adır. Bu imaret, said (huzurlu) ve şehîd Keyhusrev’in oğlu, muazzam sultan, en büyük şahlar şah, karanın ve iki denizin sultanı, din ve dünyanın yücelticisi, fetihlerin babası Keykubad -Allah onun sultanlığını daim kılsın- devleti zamanında h.622/m.1225 senesinde tamamlandı." ifadelerinin yer aldığını kaydetti.

- "Kitabenin bulunması sevindirici"

Daha önce 10 yıl Antalya'da Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyeliği yapan Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Türk-İslam Sanatları ve Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Zekeriya Şimşir de Antalya burçlarına ait kitabelerden söz konusu eserin bulunmasının sevindirici olduğunu belirtti.

Kitabeye Türk Tarihi Encümeni Mecmuası'nda Ahmed Tevhid'e ait makalede yer verildiğini aktaran Şimşir, eserin uzun yıllardır kayıp olarak bilindiğini söyledi.

Bu kitabenin Leyla Yılmaz- Kemal Tuzcu'nun "Antalya'da Türk Dönemi Kitabeleri" isimli kitabında, Ahmed Tevhid'e ait makaleden yararlanılarak yayınlandığını dile getiren Şimşir, bu yayında da "kitabenin kayıp olduğu" bilgisinin yer aldığını vurguladı.

Yrd. Doç. Dr. Şimşir, "Ahmed Tevhid'in makalesinde söz konusu kitabe 'Orta surdaki kitabeler mustatildir (dikdörtgen). Denizden itibaren birinci burçtadır.' diye yeri belirtilmiş durumda." dedi.

- Kitabenin önemi

Şimşir, Selçuklu sülüsü yazı karakterinde yazılan kitabenin, beş satır olarak istif edildiğini dile getirerek, şöyle konuştu:

"Bu anlamda önemli bilgileri ihtiva etmesi yanında, döneminin hat tarihinin gelişimini yansıtması bakımından da son derece kıymetlidir. Kitabenin bulunduğu yapının eğer tescili yoksa Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescil edilmesi gerekir. Ayrıca eserin bulunduğu yapının kamu eline geçmesi için kamulaştırılması faydalıdır. Diğer taraftan Koruma Kurulunda konu görüşülerek kitabenin bakım ve restorasyonuna yönelik karar ve ilgili kurum ve uzmanlar tarafından bakım ve restorasyon uygulamalarının yapılması gerekir. Kitabenin bulunup yeniden gün ışına çıkartılması sürecinde emeği geçenleri tebrik ederim."

- "Kitabe kayıptır"

Leyla Yılmaz-Kemal Tuzcu'nun "Antalya'da Türk Dönemi Kitabeleri" kitabında kitabe ile ilgili şu ifadeler yer alıyor:

"Kitabe kayıptır. Daha önce in situ olarak okunmuş, kitabenin deniz tarafından bir numaralı burç üzerinde yer aldığı Ahmet Tevhid tarafından tespit edilmiştir. Bir numaralı burç, Kaleiçi İmar Planı'nda 96 ada 18 parselin 39 parsele bitiştiği yerdedir. 1. Alaaddin Keykubat'ın isim, unvan ve sıfatlarının yer aldığı kitabenin tarihi Hicri 622, Miladi 1225-1226'dır. Bugün konutların arasında kalmış olan burcun birinci katı depo, ikinci katı ise balkon olarak kullanılmaktadır. Burca bitişik olan bu konut ortadan kaldırılmadıkça bu kitabenin hala mevcut olup olmadığının anlaşılması mümkün değildir."