İran'da Şah Rıza'nın mumyası tartışması

İran'ın Rey şehrindeki Abdulazim Türbesi'nin genişletme çalışmaları sırasında ülkenin eski hükümdarlarından Şah Rıza Pehlevi'ye ait olduğu iddia edilen mumya bulundu.

İran resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, Tahran İslam Konseyi Kültürel Miras ve Turizm Komitesi Başkanı Hasan Halilabadi, Tahran'ın güneyinde yer alan Rey'deki Abdulazim Türbesi'nin batı kısmındaki genişletme çalışmaları sırasında bir mumya bulunduğunu söyledi.

Mumyanın İran'ın eski hükümdarlarından Şah Rıza'ya ait olabileceğini belirten Halilabadi, ilgili makamlar tarafından gerekli incelemenin yapılacağını aktardı.İran'da 1925'te Pehlevi hanedanlığının temellerini atarak yönetimi ele alan Şah Rıza, İkinci Dünya Savaşı'nda İngiltere ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali sırasında sürgüne gönderildiği Güney Afrika'da 1944'te öldü. Şah Rıza'nın naaşı Mısır'da mumyalanarak uzun süre Kahire'deki Rıfai Camisi'nde saklandı. Mumya 1950'de İran'a getirildi ve Rey kentinde hazırlanan mozoleye törenle gömüldü. Şah Rıza'nın mozolesi, 1979 İran Devrimi'nden sonra Ayetullah Humeyni'nin onayıyla yıkıldı.

İran'ın Rey şehrindeki Abdulazim Türbesi'ni genişletme çalışmaları sırasında bulunduğu ve Şah Rıza Pehlevi'ye ait olduğu iddia edilen mumya konusunda yetkililerin çelişkili açıklamaları dikkati çekiyor.

İran Öğrenci Haber Ajansı ISNA'ya konuşan Tahran İslam Konseyi Kültürel Miras ve Turizm Komitesi Başkanı Hasan Halilabadi, Rey şehrindeki çalışmalar sırasında bir mumya bulunduğunu ve bunun Şah Rıza'ya ait olabileceğini söylerken, Abdulazim Türbesi yetkilileri mumya bulunduğuna ilişkin haberlerin doğru olmadığını belirtti.

Tahran Adli Tıp Kurumu Başkanı Mesut Kadı Paşa, devlet televizyonuna bağlı yayın yapan Genç Gazeteciler Kulübü'ne yaptığı açıklamada, şu ana kadar kendilerine mumyanın teslim edilmediğini, ancak gerçekten böyle bir mumya bulunduysa öncelikle Kültürel Miras Kurumu'na teslim edileceğini aktardı. Kültürel Miras Kurumu ise konu hakkında bilgi vermekten kaçındı.

- İlgili kurumların sessizliği

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Kültürel Miras, Turizm ve El Sanatları Kurumu Başkanı Ali Esger Monsan da konu hakkında gazetecilerin sorularına cevap vermedi.

Kültürel Miras Kurumu Hukuk İşleri Müdürü İbrahim Şekkaki de "Bu konuda hiçbir bilgiye sahip değilim." diyerek iddiaları yalanladı.

Tahran Kültürel Miras Kurumu Genel Müdürü Dilaver Bozorgniya, kendisinin bu konuda görüş belirtme yetkisi olmadığını söylerken, Kültürel Mirası Koruma Birliği Komutanı Emir Rahmetullahi ise medyada yer alan iddiaların "kesinlikle" doğru olmadığını belirtti.

İran'ın devrik lideri Şah Muhammed Rıza Pehlevi'nin oğlu Rıza Pehlevi dedesi Şah Rıza Pehlevi'nin naaşının İran'da defnedilmesini istedi.

ABD'de yaşayan Pehlevi, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Rey şehrindeki Abdulazim Türbesi'nin genişletme çalışmaları sırasında bulunan mumyanın büyük olasılıkla dedesi Şah Rıza'ya olduğunu belirterek, naaşın İran'da defnedilmesini talep etti.

Mumyanın Şah'ın ailesinin onayladığı güvenilir uzmanlar tarafından incelenmesini talep eden Pehlevi, "Cenaze, Şah'a yakışır törenle, modern İran'ın babası veya bir padişah için değil sadece vatanı ve ulusuna hizmet eden bir asker olarak herkes tarafından bilinen mezara defnedilmelidir." ifadelerini kullandı.

- "Şah'ın mumyası müzeye gönderilmeli"

Öte yandan İsfahan Üniversitesi İktisadi Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Muhsin Renani ise sosyal medya hesabından yayınladığı makalesinde "Şah'ın mumyası İran'daki bir müzeye gönderilmelidir." görüşünü paylaştı.

Şah'ın İran tarihine ait bir değer olduğunu ifade eden Renani, mumyanın müzeye gönderilerek ülkedeki Şah taraftarlarının heyecanının yatışacağını savundu. 

Geçen günlerde İran'ın Rey şehrindeki Abdulazim Türbesi'nin genişletme çalışmaları sırasında ülkenin eski hükümdarlarından Şah Rıza Pehlevi'ye ait olduğu iddia edilen mumya bulunmuş, Tahran İslam Konseyi Kültürel Miras ve Turizm Komitesi Başkanı Hasan Halilabadi, mumyanın İran'ın eski hükümdarlarından Şah Rıza'ya ait olabileceğini belirterek ilgili makamlar tarafından gerekli incelemenin yapılacağını aktarmıştı.

İran'da 1925'te Pehlevi hanedanlığının temellerini atarak yönetimi ele alan Şah Rıza, İkinci Dünya Savaşı'nda İngiltere ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali sırasında sürgüne gönderildiği Güney Afrika'da 1944'te öldü. Şah Rıza'nın naaşı Mısır'da mumyalanarak uzun süre Kahire'deki Rıfai Camisi'nde saklandı. Mumya 1950'de İran'a getirildi ve Rey kentinde hazırlanan mozoleye törenle gömüldü. Şah Rıza'nın mozolesi, 1979 İran Devrimi'nden sonra Ayetullah Humeyni'nin onayıyla yıkıldı.

- "Bulunan ceset tekrar defnedildi" iddiası

Abdulazim Türbesi Halkla İlişkiler Müdürü Mustafa Ecerlu, Fars Haber Ajansı'na türbeyi genişletme çalışmaları sırasında bir cesedin bulunduğunu, ancak bunun mumya olmadığını açıkladı. Bulunan cesedin İslami usullere göre yeniden defnedildiğini aktaran Ecerlu, naaşın Şah Rıza'ya ait olup olmadığı hakkında bilgi vermedi.

Şah Rıza'nın ABD'de yaşayan torunu Rıza Pehlevi ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Rey şehrinde bulunan mumyanın büyük olasılıkla dedesine ait olduğunu belirterek, naaşın İran'da defnedilmesini istemişti.

- Sosyal medyadaki tartışma

Konu ülkedeki sosyal medya kullanıcılarının da ilgisini çekti. Pehlevi rejimine özlem duyan rejim karşıtı gruplar, Şah Rıza'ya ait olduğu iddia edilen mumyayla ilgili yetkililerden gelen çelişkili açıklamalara tepki gösterdi.

Ülkedeki mevcut rejime karşı olan bazı kesimler, Şah rejimine duydukları özlemi çeşitli vesilelerle dile getiriyor. Geçen yıl 28 Aralık'ta Meşhed kentinde bir grup göstericinin, ülkedeki hayat pahalılığı, işsizlik, yolsuzluk gibi sorunları protesto etmesiyle başlayan gösteriler, kısa sürede ülke çapında rejim karşıtı gösterilere dönüşmüştü. Göstericilerden bazıları Pehlevi rejimi lehinde sloganlar atmıştı.

- Şah Rıza Pehlevi

Asker kökenli lider Şah Rıza Pehlevi, 1921'de ülkede Türk kökenli Kaçar Hanedanına karşı gerçekleştirilen darbenin önde gelen isimlerindendi. 1925'te İran'ın başına geçerek Pehlevi Hanedanlığı dönemini başlatan Şah Rıza, İran'ı modernize etmek amacıyla sosyal, ekonomik ve siyasi alanda birçok değişikliğe imza attı.

Şah Rıza Pehlevi, uyguladığı değişikliklerle ülkedeki din adamlarının tepkisini çekerken, muhalifleri tarafından insan hakları ihlalleriyle eleştirildi. Görevi boyunca Türkiye ile iyi ilişkiler kurma çabası gösteren Şah Rıza, İkinci Dünya Savaşı'nda İngiltere ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali sırasında sürgüne gönderildiği Güney Afrika'da 1944'te öldü. Yerine gelen oğlu Muhammed Rıza Pehlevi, 1979'daki devrime kadar ülkeyi yönetti.

Şah Rıza'nın naaşı Mısır'da mumyalanarak uzun süre Kahire'deki Rıfai Camisi'nde saklandı. Mumya 1950'de İran'a getirildi ve Rey kentinde hazırlanan mozoleye törenle gömüldü. Şah Rıza'nın mozolesi, 1979 İran Devrimi'nden sonra Ayetullah Humeyni'nin onayıyla yıkıldı.

İranlı yetkililerin, devrim lideri Humeyni zamanında Pehlevi rejiminin izlerini silmek için mozolesinin yıkılması emredilen Şah'ın cesedini ne yapacaklarını bilememesi açıklamalarına yansımış görünüyor.