İlk Yerli Malı Fuarı Osmanlı devrinde açılmış

Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden çıkan  belgeye göre, Ahmet Cevdet Paşa 1860’lı yıllarda yerli üretim ve tüketimi teşvik etmek için Ramazan ayına özel “Yerli Malı Fuarı” projesi başlatmış. İlk fuar İstanbul Sultan Ahmet Meydanı’nda 1863 yılında açılmış.

Çamlıca Basım Yayın tarafından yayınlanan “Nerede O Eski Ramazanlar” kitabında Ertuğrul Özbilen’in makalesinde yer alan arşiv belgesine göre, Ahmet Cevdet Paşa; Avrupa mallarının Osmanlı ticari hayatını tekeline alması sonucu yerli üretimin azalmasından dolayı yerli ürünleri halka tanıtmak için padişaha yerli ürünlerin satışının yapıldığı fuarların açılması için öneri sunmuş ve önerisi kabul edilmiş. Bunun akabinde ilk fuar İstanbul Sultan Ahmet Meydanı’nda açılmış.

İşte Arşiv Belgelerinden Çıkan Ahmet Cevdet Paşanın Öneri Metni:

“Muhterem efendim. Malumunuz olduğu üzere Osmanlı memleketinde sanayi ve toprak mahsulü olan bir hayli ürün bulunmaktadır. Bu ürünlerin ekserisi üretildiği yerin dışında, bilinmemektedir. Gerçi Avrupa’da büyük sermayeler ile ilim ve teknoloji eseri tezgahların kuvvetiyle üretilen mallar ile buranın sanayi ürünleri rekabet edemez ise de bizim topraklarımızda üretilen malların hammaddelerinin temiz olması münasebetiyle bir hayli yerli malı memleketin ihtiyacını karşılayabilir. Ancak nakliyeyi kolaylaştırması gereken yolların bulunmaması, bu tür eşyanın memleket dâhilinde dolanmasına mani olmakla beraber, uygun olan eşya kimsenin malumu değildir. Bu cihetle yerli malına talep olmadığı gibi üretici de teşvik olunmamakta ve iç üretim ilerlemek şöyle dursun an be an gerilemektedir. Bu sebeple nerede ne çıkıyor ise memleketin tabii merkezi olan başşehrinde bu ürünleri teşhir etmek alım satımına rağbet ile üretenlere bazı mükafat ile teşvikte bulunmak üzere yalnız yerli malına münhasır olarak İstanbul’da ve bu işi müsait vakit olan Ramazan’ı Şerif’te her sene genel bir sergi yapılması padişahımız zamanındaki faydalı işlerden olacaktır. Eşyaların nakliye şekli, verilecek müsaade, kolaylık, belirlenecek yer ve sair teferruatı görüşmek ve karara bağlamak üzere ticaret bakanının başkanlığında bu işleri bilenlerden oluşan bir komisyon kurulması gerekmektedir. Bu komisyonun aldığı kararın takdim edilerek izin istenmesi düşünülmüş ise de padişahımız her ne şekilde emir ve ferman buyurur ise ona göre hareket edileceği beyanıyla bu tezkere yazıldı. (21 Ağustos 1862)

BAŞKATİBİN AHMET CEVDET PAŞA’YA CEVABI

“Bize ulaşan bu tezkereyi padişahımız görmüştür. Talep edilen şekliyle bir komisyon kurularak kararın arz edilmesi padişahımızın iradesi olmakla ol babda emr-ü fermanı zatınıza aittir.” (22 Ağustos 1862)

KİTAPTAKİ DİĞER KONULAR

Nerede O Eski Ramazanlar kitabında ayrıca; “Osmanlı’da Ramazan”, “İstanbul’da Ramazan Topları Neredelerden Atılırdı?”, “Tarihte Ramazan-ı Şerifler”, “Hırka-ı Saadetin Dört Asır Devam Eden Ziyaret Merasimi”, “Ramazan-ı Şerifte Sarayda Kurulan İlim Meclisi: Huzur-ı Humayun Dersleri”, “Huzura Layık Olmak”, “Mustafa Sabri Efendinin Kaleminden Huzur-ı Humayun Dersleri”, “Üç Aylarda Cerre Çıkmak”, “Eskimeyen Ramazan Geleneklerimiz”, “Bir Ramazan Geleneği: Mahya”, “Bayramda Öksüz Çocukların Da Yüzü Gülsün”, “Ramazan Ayında Çift Maaş” gibi bir çok makale yer alıyor.