Çocuklarda zeka geriliğinin bir nedeni de iyot eksikliği

Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayça Törel Ergür, iyot eksikliğinin IQ'da 12-13 puan azalma yarattığını, ayrıca küçük ve okul çağı çocuklarda, guatr, ders başarısında düşme, dikkat eksikliği sendromu, anksiyete, depresyon, boy kısalığı, kabızlık, kilo artışı, dirençli demir eksikliği anemisine de neden olduğunu bildirdi.

Ergür, 1-7 Haziran İyot eksikliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası dolayısıyla yaptığı açıklamada, iyodun tüm vücut hücrelerinde bulunan tiroit hormonlarının sentezinde gerekli, bağışıklık sisteminde, enfeksiyonlardan korunmada ve kanser gelişiminin önlenmesinde önemli bir element olduğunu söyledi.

İyodun, ilk kez 1811'de Bernard Courtois'in barut yaparken oluşan mor bir buhar çıkışının gözlenmesiyle keşfedildiğini ve Yunancada "mor" anlamına geldiğini anlatan Ergür, iyodun doğada en fazla deniz suyu, kaya ve deniz yosunlarında bulunduğunu aktardı.

Ergür, en fazla iyot içeren besinlerin kabuklu deniz ürünleri, tuzlu su balıkları, ton balığı, mezgit, ıspanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye, sarımsak gibi sebzeler, çilek, süt-süt ürünleri ve peynir olduğunu söyledi.

- "Ülkemizde guatr görülme sıklığı yaklaşık yüzde 30"

Prof. Dr. Ergür, iyot eksikliğinin ciddi sağlık sorunlarına yol açtığına dikkati çekti.

İyot eksikliğinin, toplumdaki tiroit bezinin büyümesi olarak tanımlanan guatr hastalığı ve idrardaki iyot düzeyine göre sınıflandırıldığını aktaran Ergür, şunları kaydetti:

"Ne yazık ki iyot eksikliği halen dünyada 'salgın' boyutunda süregelmektedir. Pek çok önlem alınmasına rağmen Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) iyot eksikliği olarak tanımladığı bölgede dünya nüfusunun üçte biri yaşamaktadır. Ülkemizde guatr görülme sıklığı yaklaşık yüzde 30 olup orta derecede iyot eksikliği bölgesi olarak tanımlanmaktadır."

- "İyot eksikliği IQ'da 12-13 puan azalma yaratıyor"

Ergür, özellikle çocuklarda ilk 3 yılda santral sinir sisteminin gelişiminde tiroit hormonlarının büyük rol oynadığına işaret ederek, şu bilgileri verdi:

"İyot eksikliğine bağlı yetersiz tiroit hormon biyosentezi zeka ve gelişme geriliği, sağırlık, konuşma bozuklukları yaratmaktadır. Yapılan çalışmalarda, önlenebilir zeka geriliği nedeni olarak bilinen iyot eksikliği IQ'da 12-13 puan azalma yaratmıştır. İyot eksikliği, küçük ve okul çağı çocuklarda, guatr, ders başarısında düşme, hafızada ve konsantrasyonda bozulma, dikkat eksikliği sendromu, anksiyete, depresyon, boy kısalığı ya da ebeveyne göre boyda gerilik, kabızlık, kilo artışı, dirençli demir eksikliği anemisi, saç dökülmesi, tırnaklarda kolay kırılma, sık enfeksiyon, parazit enfeksiyonları gibi geniş yelpazeye dağılan bulgulara yol açar."

İyot eksikliğinin daha büyük çocuk ve adolesanlarda guatr, hipotiroidi, nükleer radyasyona duyarlılık oluşturabildiğinin altını çizen Ergür, doğurganlık çağındaki kadınlarda kısırlığa neden olduğunu ve meme kanserine yol açtığını söyledi.

Gebelerin de risk altında bulunduğunu ifade eden Ergür, ölü doğum, düşük, doğumsal anomalili bebek gibi durumların görülebildiğini bildirdi.

- "İyotlu tuz, yemek piştikten sonra konulmalı"

İyot eksikliğinin düzeltilmesinde en önemli adımın, sofra tuzlarının iyotlanmasının zorunlu hale getirilmesiyle gerçekleştiğini dile getiren Ergür, "1994 yılında iyotlu tuz kullanan aile oranı yüzde 18 iken, 2008'de yüzde 80'lere ulaşmıştır." dedi.

Ergür, iyotlu tuzun yemeklere piştikten sonra konulması gerektiğini belirterek, tuzun güneş almayan kuru ortamda muhafaza edilmesinin uygun olduğunu aktardı.

Kaya ve himalaya tuzlarının mineralden çok zengin ve doğal formda iyot bulundurduğunu ancak sofra tuzunun iyottan daha zengin olduğunu vurgulayan Ergür, "İyot eksikliğinde iyottan zengin gıdalar verilmeli, suyun iyot düzeyleri ölçülerek suyun iyodizasyonu sağlanmalı. Ayrıca iyotlu yağ kapsülleri, tablet ve enjeksiyonları ve damlaları kullanılabilir." diye konuştu.

İyot fazlalığının da tehlikeli olduğuna işaret eden Ergür, "Fazla iyot tiroit hormon biyosentezini bozarak çeşitli klinik tablolara yol açabilir. Özellikle guatrojen gıdalar (lahana,brokoli, brüksel lahanası, karnabahar, turp, şalgam, soya ürünleri, hardal, şeftali, çilek ve armut) abartılı tüketilmemeli." uyarısında bulundu.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği tarafından, rafine edilmeyen ve içeriği net olarak bilinmeyen kaya tuzu gibi tuzların kullanılmaması, bunun yerine rafine edilen iyotlu sofra tuzlarının kullanılması tavsiye edildi.

iyotlu sofra tuzlarının kullanılması tavsiye ediliyor

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sait Gönen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de orta derece iyot eksikliği görüldüğünü belirterek, bunun en önemli nedeninin yeterince iyot alınmaması olduğunu söyledi.

İyot eksikliğine karşı halen dünyada önerilen en etkili yöntemin 'sofra tuzlarının iyotlanması' olduğunu dile getiren Gönen, "Sofra tuzlarının zorunlu olarak iyotlanmasıyla problem şehir merkezlerinde önemli ölçüde çözülmüştür ancak kırsalda problem devam etmektedir." dedi.

Hormon sisteminin önemli parçalarından tiroit hormonunun üretimi için de iyotun gerekli bir element olduğuna dikkati çeken Gönen, yeterli iyot almanın normal büyüme ve gelişme için de gerekli olduğunu ifade etti.

İyot eksikliğinin tiroit hastalıklarına sebep olabileceğini anlatan Gönen, "İyot eksikliği fetusta düşük, ölü doğum, konjenital anomaliler, artmış bebek ölüm hızı, çocukta mental ve fiziksel gelişme geriliği, erişkinde guatr, hipotiroidi ve mental fonksiyon bozukluğuna sebep olabilir." uyarısında bulundu.

Gönen, yeterli iyot alımı açısından değerlendirildiğinde, Türkiye'nin orta derece iyot eksikliği ve guatr bölgesi olduğunu belirterek, özellikle kırsal bölgelerde iyot eksikliği sorununun devam ettiğini bildirdi.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği olarak, rafine edilmiş iyotlu sofra tuzu tüketimini önerdiklerini dile getiren Gönen, rafine edilmeyen ve içeriği net olarak bilinmeyen "kaya tuzu" gibi tuzların kullanılmaması gerektiğini söyledi.

İyot eksikliğinin zeka üzerinde de önemli etkileri olabileceğini vurgulayan Gönen, "Dünya'da önlenebilir zeka geriliğinin en önemli nedeni iyot eksikliğidir." dedi