Türkiye'de kişi başına düşen plastik tüketimi son 3 yılda yüzde 11,5 artışla geçen yıl 90,1 kilograma yükselirken, uzmanlar plastik atıkların çevresel ve ekonomik etkilerinin geri dönüşümle önüne geçilebileceğini belirtiyor.
Plastik ürünlerin birçok alanda kullanımı artarken, bu ürünlerin atıkları çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturuyor. Plastik atıkların değerlendirilmesi ise çevre ve insan sağlığının yanı sıra ekonomi için de önem taşıyor.
Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) verilerine göre, Türkiye'de 2015'de 80,8 kilogram olan kişi başı plastik tüketimi 3 yılda yüzde 11,5 artarak geçen yıl 90,1 kilograma ulaştı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye İklim Değişikliği ve Çevre Portföy Yöneticisi Nuri Özbağdatlı, AA muhabirine, bu yıl "Plastik kirliliğiyle mücadele et" temasıyla kutlanan 5 Haziran Dünya Çevre Günü dolayısıyla plastik tüketimi ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Plastiğin dünyada 1950'lerde yıllık 1,5 milyon ton olan üretiminin, gümüzde 300 milyon tonu bularak neredeyse en çok üretilen emtia özelliğine sahip olduğunu belirten Özbağdatlı, Türkiye'de ise yılda 9,6 milyon ton plastik üretildiğini kaydetti.
- "Plastiğin doğaya bırakılmaması gerekiyor"
Özbağdatlı, 50 yıl önce gündelik hayatta kullanılan kağıt, karton, demir, alüminyum, ahşap, kumaş, beton başta olmak üzere birçok eşya ve hammaddenin yerini plastiklerin aldığına işaret ederek, ambalaj başta olmak üzere Türkiye'de plastiği en çok kullanan sektörülerin inşaat, beyaz eşya, tarım, tekstil ve otomotiv olduğunu belirtti.
Plastiklerin ve bunlarda kullanılan kimyasalların çevreyle halk sağlığına uzun vadede son derece olumsuz etkileri olduğunu anlatan Özbağdatlı, "Türkiye’de üretilen 9,6 milyon ton plastiğin 2,2 milyon tonu sadece ambalaj olarak kullanılıyor. 2,2 milyon ton ambalajın sadece 501 bin tonu geri kazanılıyor. Plastikler, hayatı kolaylaştırırken aynı zamanda insan sağlığını ve çevreyi olumsuz etkiliyor. Bu nedenle plastik sorununu çözmek için bütüncül çözümler gerekiyor." dedi.
Özbağdatlı, plastik kirliliğiyle mücadelede plastiklerin sürdürülebilir yönetimi ve döngüsel ekonomi yaklaşımının yaygınlaştırılması gerektiğine işaret ederek şöyle devam etti:
"Mümkünse tek kullanımlık plastiklerin kullanılmaması veya kısıtlanması gerekiyor. Plastik poşet, pipet, pet bardak gibi kullanıp atılan plastik malzemeler yerine tekrar kullanım imkanı olan doğal ürünler teşvik edilmeli. Bunun dışında üretilen bir plastiğin mümkünse yeniden kullanılması, değilse geri dönüştürülmesi ya da geri kazanılması ve böylece doğaya hiçbir şekilde bırakılmaması gerekiyor. Bu sayede mevcutta üretilmiş olan plastiklerin yönetimi sağlanabilir. Plastik ihtiyacını sürdürülebilir bir şekilde karşılamak için mevcutta kullanılan plastik ürünlerin geri dönüştürülmesi gerekiyor."
- "16 şehirde geri dönüşüm tesisi bulunmuyor"
PAGDER Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün de plastik sektörünün ekonomiye katkısının geçen yıl 37,8 milyar dolar olduğunu belirterek, plastik geri dönüşümünün çevresel ve ekonomik önem taşıdığını vurguladı.
Gülsün, Türkiye'de bin 439 firmanın plastik atıkların geri dönüşümü üzerine faaliyet gösterdiğine dikkati çekerek, "Ülkemizde yaklaşık 4 milyon 200 bin vatandaşımızın yaşadığı 16 şehirde geri dönüşüm tesisi bulunmuyor." dedi.
Atıkların büyük kısmının evsel, günlük yaşam içinde oluşan atıklar olduğunu belirten Gülsün, geri dönüşümün önemini algılayan bireysel gelişmeler olduğunu ancak toplumun geneline hakim olan ambalaj atıklarının "çöp" olarak değerlendirilmesi düşüncesinin değişmesi gerektiğinin altını çizdi.
Gülsün, atıkların ayrıştırılmasın önemini vurgulayarak, "Ambalaj atıklarını kaynağında ayrıştırmayan, aynı çöp kutusuna atan, hatta işi bitince bulunduğu çevreye bırakan insanlarımıza kaynağında ayrıştırma ve geri dönüşümün önemini anlatmamız, her yaştan insanımızın bu kültür ve bilince ulaşmasını sağlamamız gerekiyor." diye konuştu.
Plastiklerin toprağa gömülmemesi, ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılması gerektiğine dikkati çeken Gülsün, "Plastiklerin amaçları dışında kullanımı ve aşırı tüketimi başta çevre olmak üzere hammaddede ithalata bağımlı olan ülkemizde ekonomik kayıplara yol açıyor. Geri dönüşüm sistemimizi gelecek kuşakları kurtaracak şekilde şimdiden iyileştirmeliyiz." dedi.
BM'NİN PALSTİK RAPORU
BBC'de yer alan habere göre, BM'nin yayımladığı raporda, 50 ülkenin dünyadaki plastik kirliliğini azaltmak ve engellemek için adımlar attığı ancak çoğunlukla başarılı olamadığı ifade edildi.
Kirliliği engellemek için bazı ülkelerde plastik poşet kullanımı yasaklanırken bazılarında ise cezai işlem uygulanıyor.
Yetkililer, plastik maddelerin nehirlere ve okyanuslara karışmasını engellemek için çok daha fazlasının yapılması gerektiği uyarısında bulunuyor.
Plastik kullanımını engellemek için yapılan eylemlerin sıkıntısız ve karlı bir şekilde uygulanabileceğine işaret eden BM Çevre Programı Başkanı Erik Solheim, "Asıl sorun plastik maddeler değil, insanların onu nasıl kullandığı." ifadelerini kullandı.
Raporda, gelişmekte olan birçok ülkede, plastik torbalar kanalizasyonları tıkayarak sellere neden olurken hayvanların bu atıkları yiyecek sanıp yediği vurgulandı.
Yüksek gümrük vergileri ve caydırıcı cezaların plastik kullanımını azaltmak için en etkili stratejiler arasında yer aldığı belirtilen raporda, bazı ülkelerin plastik kullanımını engellemek için aldığı yöntemler de listelendi.
Galapagos Adaları'nda tek kullanımlık plastikleri, Sri Lanka straforu yasaklayacağını duyururken, Çin biyolojik olarak ayrışabilen poşetlerin kullanımını yaygınlaştırma politikası izliyor.
2008'den önce yılda 3 milyar plastik torba kullanılan Çin'de yasak uygulanmasından bu yana süpermarketlerde poşet kullanımı yüzde 60-80 oranında azaldı ancak pazarlarda poşet verilmeye devam ediliyor.
Botswana'da yaptırımlar başarısız olurken, Gambiya'da poşet kullanımına getirilen yasak siyasi karışıklıklardan dolayı uygulanamadı.
Fas'ta plastik torbalara yasak getirilmesinin ardından bir yıl içinde 421 ton plastik torba ele geçirildi. Ülkede plastik torbaların yerini bez çantalar almaya başladı.
Vietnam'da plastik poşet ücretlerine 5 kez zam getirilmesine rağmen halen yaygın olarak kullanılıyor.
İrlanda'nın koyduğu vergiler plastik torba tüketimini yüzde 90 azalttı.
Plastik kullanımına en ağır yaptırım uygulayan ülkelerden Kenya'da plastik torba üreten veya kullananlara para cezası ya da 4 yıl hapis cezası veriliyor.
Yorumlar