Ruhların Ezeliyeti ve Sonsuz Kümeler Teorisi

SUFİLERİN RUHLARIN EZELİYETİ TEZİ ÜNLÜ MATEMATİKÇİ CANTOR'UN SONSUZ KÜMELER TEORİSİ İLE AÇIKLANABİLİR Mİ?

Abdülkerîm el-Cîlî (ö. 832/1428) Bağdatlı olup Kadiriliğin piri olan Abdülkādir-i Geylânî’nin torununun oğlu olup bu tarikata mensuptur, fıkıhta da Hanbeli'dir. el-Cîlî Tasavvufa dair kitaplarında ise Ekberiye Tarikatı'nın piri İbn Arabi'nin izinden gider. Özellikle çok ünlü İnsan-ı Kamil kitabında İbn Arabi'nin tezleri yankılanır.

Ünlü matematikçi Georg Ferdinand Ludwig Philipp Cantor (ö. 1918) Kümeler Kuramı'yla Matematik'te devrim yapmış bir bilim insanıdır.*

Kümeler Kuramı'nda Cantor sonsuzdan büyük sonsuz olduğunu ortaya koymuştur.

• Doğal sayılar kümesi sonsuzdur. (0'dan artı sonsuza.)
  Ama tam sayılar kümesinin alt kümesidir. (Eksi sonsuzdan artı sonsuza.)
  Tam sayılar kümesi de rasyonel sayılar kümesinin alt kümesidir.
  Rasyonel sayılar kümesi de reel sayılar kümesinin alt kümesidir.*

Cantor'un teorisiyle ilgili şöyle bir yorum yapabiliriz:  Sonsuzdan büyük sonsuz vardır. Ve sonsuzdan büyük sonsuzları izleyerek Mutlak Sonsuz'a varabiliriz. Bu açıdan diğer kümeler sonsuzluklarını Mutlak Sonsuz'dan alırlar.

Şimdi gelelim ünlü sufi Abdülkerîm el-Cîlî'nin (ö. 832/1428) ruhların ezeliyeti konusundaki açıklamalara.

Abdülkerîm el-Cîlî, Hakk’ın ezelde ruhlara “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” şeklinde hitâb buyurduğu zamanın, mahlûkātın ezelleri olduğunu belirtir ve Hakk’a âit ezelîlik ile yaratılmışların ezelîliği arasındaki farka şöyle dikkat çeker: “Bizim varlığımızdan evvel Cenâb-ı Hak mevcûd olduğu gibi, O’nun ezeliyeti şu anda da mevcuttur. Ezeliyette hiçbir zaman değişme yoktur. Hâdis varlıklar için de ezel vardır. Hâdis varlığın ezeli, hâdisin vücûdunu önceleyen zamandan ibârettir. Sûfîlerden bazıları “Ezelde biz Allah’ın yanında idik” demişse de onların kastettiği ezel, halk ezelidir. Yoksa halktan hiçbir şey, Hakk’ın ezeliyetinde mevcûd değildir. Hakk’ın ezeli ezelü’l-âzâldir (“el-ezelü’l-mutlak”).” ( Bakınız: Abdülkerîm el-Cîlî. İnsân-ı Kâmil, çev. A. Mecdi Tolun, haz. S. Eraydın-E. Demirli-. Kartal, 2002, İz Yay., s. 193 vd.)

Sözün özü el-Cîlî, ruhların ezeli olduğunu ama onların ezeliyetinin göreceli olduğunu varlıklarını Allah'ın mutlak sonsuzluğundan aldığını savunmaktadır.

Bu arada bir not da eklemeliyim: Bazı İslam Filozoflarının "alemin kıdemi" hakkındaki görüşlerinin bu bağlamda yorumlanması gerektiğini düşünüyorum.

Ali Rıza Bayzan

* Geniş bilgi için bakınız: Prof. Dr. M. Sait Eroğlu, CANTOR KUMELER KURAMI