Osmanlı devlet adamı, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, vefatının 336. yıldönümünde Üsküdar Üniversitesi ve İstanbul’daki Merzifonlular Platformu tarafından düzenlenen panelde “insani, askeri ve tarihi” yönleriyle anıldı.
Üsküdar Üniversitesi Merkez Yerleşkesi Nermin Tarhan Konferans Salonunda düzenlenen programda Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, vefatının 336. yıldönümünde “insani, askeri ve tarihi” yönlerinin ele alındığı bir panelle anıldı.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Yaşanan travmalarla yüzleşmek gerekiyor”
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, panelin açılış konuşmasında Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın bilimsel çevrelerde konuşulan tarihi bir isim olduğunu, Merzifonlular olarak İstanbul’daki Merzifonlular Platformu ile ortak bir panel düzenleyerek insani, askeri ve tarihi yönleriyle ele alıp günümüze doğru bilgiler aktarmanın bir sorumluluk olarak gördüklerini söyledi. Tarhan, “Tarihin yaşatılması, bunların gençlere aktarılması çok önemli. İnsanın kişilik dinamikleri ile toplumun toplumsal dinamikleri birbirine çok benziyor. Kişi geçmişinden ders almıyorsa geleceği ile ilgili doğru kararlar veremez. Aynı şekilde toplum da geçmişiyle ilgili doğru analizler yapmazsa eğer yanlış bir bakış açısıyla giderse gelecekle ilgili doğru karar veremez. Yaşanan hayat olayları ve travmaları ile de insanın yüzleşmesi gerekiyor. Yaşanan bir olay varsa yasının tutulması gerekiyor. Yapılan hatalar varsa onların analiz edilmesi gerekiyor ve onun üzerine gidilmesi gerekiyor” dedi.
Psikohistory, tarihi olayların psikolojik arka planlarını araştırıyor
Bizim tarih kültürümüzde maalesef tek taraflı bakış olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Halbuki dünyada ilk kez Harvard Üniversitesi tarihteki olayları farklı bakış açısı ile ele aldı ve Psikohistory diye bir bölüm açtı. Psikohistory’de tarihteki olayların psikolojik arka planları araştırılıyor. Özellikle liderlik hataları, bunun sonucunda neden bu hataların yapıldığı, bu hataların tekrarlanmaması için neşer yapılabilir? Bunlar araştırılıyor. Hem politik psikoloji ile ilgili hem de tarihteki olaylara farklı bakış açısı ile yaklaşılmaya çalışılıyor” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: Sadrazam Kara Mustafa Paşa, Viyana’da sembolik bir isim
Kendilerini bu paneli düzenlemeye iten şeyin geçen yıl Viyana’ya yaptığı ziyarette oluştuğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Viyana kuşatmasının hala o topraklarda izlerinin olduğunu ve özellikle yaşatıldığını söyledi. Tarhan, şunları söyledi: “Askeri bir müze olan Arsenal Müzesi’nde Paşa’nın kuşatmadaki çadırı ve silahları aynı şekilde duruyor. Savaşta topladıkladıkları Osmanlı silahlarını ve kendi silahlarını da sergiliyorlar. Viyana askeri birliklerinin silahları o kadar eski ki,Osmanlı’nın silahları çok daha gelişmiş görünüyor. O dönemin süper gücü olduğu anlaşılıyor.Mustafa Paşa’nın karargahını kurduğu bir tepe var, Türk Tepesi deniyor. Oraya bir kilise yapılmış. Papa buraya gelip cübbesini hediye ediyor. Viyana’nın Batı dünyasında aslında tarihi sembolik bir anlamı var. Burası Türkler’in durdurulduğu yer olarak görülüyor, bir nevi zafer anıtı gibi. Viyana kuşatmasının 1683 – 1983 tarihli bir de anıt var. 300’üncü yılda özel bir törenle anmışlar. Bunu yaşatıyorlar. Bu yaşatma aynı zamanda milli bir değer ve özgüven kazanma olarak kabul ediliyor. Türklerin vermiş olduğu savaşın fotoğrafları bazı yerlerde asılı duruyor. Bu mücadele onların da genetik kodlarına işlenmiş. Batı’daki Türk korkusunun oluşmasında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın Türk sembolik bir değeri ve anlamı var. Bizim bunu yaşatmamız gerekiyor”
Prof. Dr. Tarhan: Neden başarılı olamadığı da sorgulamalı
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın tarihte oluşturduğu izin ve ruhun bizim tarihimizde de yaşatılması gerektiğini belirten Tarhan, “Tarihe hep övünerek yaklaşmak yerine eleştirel bakış açısıyla da yaklaşmalıyız. Sadrazam Kara Mustafa Paşa, 300 bin kişilik orduyu o şartlarda İstanbul’dan alıp oraya nasıl götürdü? O zamanın şartlarında nasıl başardı bunu? Bu büyük bir askeri zekadır. Peki bu askeri zeka nasıl oldu da yenildi? Bir adım daha atılıp şehir alınabilecekken neden alınamadı? Biz hep eomuzun hoşuna giden, Kırım ihanet etti diyoruz. Peki bu ihanete neden olacak ne gibi dinamikler var? Ne gibi hatalar yapıldı? Bunu da sorabilmemiz lazım. Bu mücadeleyi neden kaybettiğini psiko tarih olarak da ele almalıyız. Onu kuşatma sırasında gereğinden fazla öven askerler, kumandanlar onda bir başarı zehirlenmesi yaratmış olmalı ki yenilgiyi öngöremedi. O yüzden sadece askeri olarak değil birçok yönden ele alınması gereken bir tarihe sahip” diye konuştu.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: Psikohistory olarak da ele almak gerekir
Tarihteki inatçı ve kucaklayıcı olmayan liderlerin zaman zaman hatalar yaptığını belirten Tarhan, “Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’yı Psikohistory olarak da ele almak gerekir. Yabancıların da incelediği çok büyük bir komutan. Böyle bir komutanın böyle bir hatayı yapması askeri tarihçiler tarafından da analiz edilmelidir” dedi. Tarhan, Kara Mustafa Paşa’nın asaletiyle de tanınan bir devlet adamı olduğunu kaydetti.
Necdet Almaç: İnsani ve tarihi yönlerini objektif olarak değerlendirmek istedik
İstanbul’daki Merzifonlular Platformundan Necdet Almaç da Sadrazam Kara Mustafa Paşa ile ilgili gerçeklerin genç kuşaklara aktarılmasını amaçladıklarını belirterek “Gençlerimizin tarihi gerçeklerle ilgili bilgilendirilmesine çok önem veriyoruz. Sadrazam Kara Mustafa Paşa’yı anmak, yad etmek, insani ve tarihi yönlerini objektif olarak değerlendirmek istedik. 624 yıl hüküm süren Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olan Sadrazam Kara Mustafa Paşa internet ortamında araştırıldığında 173 bin kaynakta kendisi ile ilgili bilgi bulunmakta. Yabancı dilde hazırlanan kaynakların sayısı ise 73 bin. Paşa hakkında hem Türkçe hem de yabancı dilde bu kadar fazla kaynağın olması onun Osmanlı tarihinde ve Avrupa’da ne kadar önemli bir isim olduğunu, etkilerinin bugün de devam ettiğini gösteriyor” dedi.
Doç. Dr. Hadiye Odabaşı: Toplumlar da hafızalarıyla var olurlar
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Hadiye Odabaşı, insanların hafızalarıyla var olduğu gibi toplumlar için de hafızanın ve geçmişin çok önemli olduğunu belirterek “Bizim toplumumuz ve milletimiz şanslı bir millet. Çünkü bizim muazzam bir mirasımız var. Kadim tarihimiz içerisinde hatırlayacağımız nice kıymetli sima var. Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa da bu simalardan bir tanesi. 17. Yüzyıl Osmanlısının ünlü sadrazamı ve veziriazamı. Kendisini tarihe kazandırdıklarını bir kez daha hatırlayacağız” dedi.
Prof. Dr. Abdülkadir Özcan: 16. Yüzyılda gelseydi çok daha başarılı olurdu
Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdülkadir Özcan, panelde yaptığı konuşmada Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihine değinerek Sadrazam Kara Mustafa Paşa’nın 17. Yüzyılda yaşayan çok başarılı bir devlet adamı olmasına rağmen yanlış bir döneme denk geldiğini söyledi. “Osmanlı devleti 17. Yüzyıla gelindiğinde mevcudu muhafaza siyaseti gütmek zorunda kaldı. Benim naçizane kanaatime göre 17. Asır kayıp bir asırdır. Kara Mustafa Paşa da yanlış zamanda gelmiş bir siyasetçidir. Merzifonlu 16. Yüzyılda gelseydi çok daha başarılı olurdu. Yanlış dönemde geldi” dedi. Özcan, “Kara Mustafa Paşa çok değerli bir Türk komutandır. Kendine verilen görevi en iyi şekilde yerine getirdi. Biz kendisini yargılayamayız. Olayları değerlendirir, sonuca bakarız.
Kocaeli Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Ersin Kırca da Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın dünya genelinde birçok kaynakta kendisinden pek çok yönüyle bahsedildiğini anlattı.
Program Kurucu Rektör Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın katılımcılara plaket takdimi ve fotoğraf çekimiyle sona erdi.
Yorumlar