Archaeological Research in Asia (Asya Arkeoloji Araştırmaları) dergisinin Kasım tarihli son sayısında; İsviçre'nin Bern Üniversitesi bünyesindeki Bern Arkeolojik Bilimler Enstitüsü'nden Gino Caspar; Avustralya'nın Sydney Üniversitesi bünyesindeki Sidney Çin Çalışmaları Merkezi'nden Timur Sadıkov, Merkezi St. Petersburg'daki Rusya Bilimler Akademisi'ne bağlı Malzeme Tarihi Enstitüsü'nden Jegor Blochin ve İsviçre'deki Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü bünyesindeki Ion Işın Fiziği Laboratuvarı'ndan Irka Hacdas'ın imzalarını taşıyan "Tunnug 1 (Arzhan 0) - Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde erken İskit kurganı" başlıklı makaleye göre Güney Sibirya'da şu ana kadar bilinen en eski ve muhtemelen en büyük Kurgan mezarları keşfedildi.
Kurgan, Rusya Federasyonu'nun Krasnoyarsk bölgesi ve güneyindeki Tuva Cumhuriyetini kapsayan Arzhan (Arjaan) Bölgesi olarak adlandırılan alanın sınırlarında yer alıyor. Arzhan Bölgesi, Sibirya Krallığı Vadisi ve İskit Prensleri Vadisi olarak da adlandırılıyor.
Bölgede daha önceki arkeolojik araştırmalarla İskitler dönemine ait çok sayıda kurgan bulunmuştu.
Bölgede daha önce keşfedilen pek çok İskit kurganı arkeologlar bulmadan önce mezar soyguncuları (defineciler) tarafından yağmalanmıştı. Fakat yeni bulunan kurgana hiç el değmemiş. Çünkü o bir bataklığın ortasında bulunuyor. Üstelik bulunduğu yere en yakınındaki yerleşim alanlarından arazi aracı ile 5 saatte ulaşılabiliyor.
Bilimsel makalede yer alan bilgilere göre; eldeki deliller, Güney Sibirya'daki en büyük, en eski ve olağanüstü derecede iyi korunmuş Kurganının keşfedildiğini gösteriyor. Doğal olarak da İskit gömü geleneklerine göre; kurgan hazineler barındırıyor olabilir...
Bölgede daha önce keşfedilen kurganlar M.Ö. 7. ve 8. yüzyılara tarihleniyordu. Yeni bulunan Kurganın eldeki verilere göre M.Ö. 9. yüzyıla tarihlendiği iddia ediliyor.
***
BİLGİSAYAR EKRANINDA BAŞLAYAN KEŞİF
Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde Uyuk Nehri vadisindeki bataklığın derinliklerinde keşfedilen İskit Kurganının keşif öyküsü, İsviçre Ulusal Bilim Vakfı (SNSF) fonunun desteği ile araştırmalar yapan arkeolog Gino Caspari'nin bilgisayar ekranında başladı.
İsviçreli arkeolog Gino Caspari, mesleki hayatının en büyük keşfini yaptı. Ancak bunu elinde kazma kürekle arkeoloji kazısında değil, çalışma ofisinde bilgisayar ekrenının karşısında başardı.
Caspari, bilgisayar ekranında daha önce oldukça önemli kurganların keşfedildiği Güney Sibirya'daki Uyuk Nehri vadisininin yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerini incelerken dairesel bir yapı izi fark etti ve bunun kurgan tipi mezar olabileceğini düşündü.
Bern Üniversitesinin yaptığı açıklamaya göre; Gino Caspari tahmininde haklıydı.
2017 yılının yaz aylarında söz konusu alanda, Bern Üniversitesi Arkeolojik Bilimler Enstitüsü, Rus Bilimler Akademisi ve Hermitage Müzesi ile ortaklaşa gerçekleştirilen arkeolojik tetkik kazılarında bulunan tarihi eserler burada bir kurgan olduğunu ispatlamaya yetiyordu. Çünkü alanda taşların yanı sıra akçaağaçtan kesilmiş ahşap kirişler bulunmuştu.
YENİ İSKİT KURGANI 'ARZAN 0' OLARAK ADLANDIRILDI
İsviçre ve Rusya işbirliği ile keşfedilen kurgan mezar Tunnug 1 (ve aynı zamanda Arzhan 0) olarak adlandırıldı. Çünkü yeni keşfedilen kurgan daha önce keşfedilen kuzeydoğusundaki Arzhan 1 kurganından sadece on kilometre uzaklıktaydı.
Arzhan 1 bölgede İskitlere ait en eski mezar yeri kabul ediliyordu, Dışı yapısı taşlardan oluşan dairesel planlı İskit kurgan mezarlarının iç odaları genelde ahşaptan ve özellikle de akçaağaç kerestessinden inşa ediliyor. İskit mezarlarında nesneleri tipik olarak silahlar, at koşum takımları, hayvan şekilli dekorasyon nesneleri ve altın eşyalar bulunuyor.
Caspari tarafından keşfedilen ve tetkik amaçlı ilk kazılarda ahşap kirişler bulunan kurgan M.Ö. 9. yüzyıla tarihleniyor.
1970'li yıllarda gerçekleşen arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan Arzhan 1, de M.Ö. 9. yüzyılın başlarına tarihlendirilmişti.
KORUYUCU BUZ ZIRHI
Arzhan 0 kurganı, normal şartlarda karadan fark edilemez konumda. Mezarın bataklık arazisinde bulunması, mezar soyguncuların ulaşmasını zorlaştırıyor. Kurgana en yakın yerleşim alanından arazi araçları ile beş saat süren zorlu yolculukla ulaşılması işi daha da zorlaştırıyor.
Mezar bu nedenle soyguncuların elinden kurtulmuş olduğu için Arzhan 2'ye benzer hazineler içerebileceği tahmin ediliyor. 2001 ve 2004 yıllarındaki arkeoloji kazılarında Alman arkeolog ekiplerinin bulduğu kurganlardan olan Arzhan 2, Avrasya bozkırında şimdiye kadar bulunan en zengin mezar yapılarından biri.
Mezarın ana odasında, silah ve koşum takımlarının yanı sıra soğuktan dolayı mumyalaşmış iki birlikte binlerce altın obje bulunmuştu. Bu mezardaki İskit prensinin sadece altın kolyesi 2 kilo ağırlığındaydı. Arzhan2 kurganı M.Ö. 7. yüzyıla tarihleniyordu.
Sibirya toprağının iklim özellikleri arkeologların umutlarını körüklüyor. Uyuk Vadisi'nde, permafrost tabakası büyük ölçüde yüzeyden sadece birkaç metre aşağıda başlıyor.. Yaz aylarında buzların erimesiyle, yukarıdaki organik maddeler çürüyüp yok oluyor. Ancak güneşin ısısı kurganların kalın taş tabakasının altındaki buzları çözmeye yetmiyor.
Buz, organik maddelerin ve doğal olarak cesetlerin çürümesini engelliyor ve hassas malzemeleri koruyor.
Caspari, projenin ileri aşamalarında ortaya çıkacak başka buluntular olacağından çok umutlu ve "Şanslıysak, taşların altına iyi korunmuş ahşap oymalar, halılar, hatta belki bir buz mumyası bile bulabiliriz" diyor.
Yorumlar