Şeytan Kuyruklu Yıldızı olarak adlandırılan gökcimi "12P / Pons-Brooks" Dünya'ya yakın konumda seyrediyor ve gittikçe daha parlaklaşıyor. Halley tipi bu periyodik kuyrukluyıldızın koma bölümü, ufak teleskoplarda nispeten daha kolay gözlemlenebilir hale geldi. Fakat aktif kuyrukluyıldızın koma bölümünden akan ve Güneş rüzgarıyla örselenen mavimsi iyon kuyruk soluk yapıda ve takibi zor. Ancak 11 Şubat gecesi çekilen resminde, soluk ışıklı kuyruk detaylı olarak seçilebiliyor... Bakınız haberin kapak resmi... Fotoğraf: Dan Bartlett
Şeytan kuyruklu yıldızı nedir?
Pons-Brooks, uzayda gezinen 17 kilometre genişliğinde buzla kaplı bir göktaşı. Esnemiş veya yüksek oranda eliptik bir yörüngesi olan cisim, şu an Güneş’imize doğru yol alıyor. Donmuş bir kabukla çevrili katı buz, gaz ve tozdan meydana gelen bir çekirdeği var. Bu çekirdek de koma adı verilen ve kuyruklu yıldızın merkezinden yavaşça sızan buzlu bir toz bulutuyla kaplı.
Pons-Brooks, diğer çoğu kuyruklu yıldızın aksine kirovolkanik yapıda. Güneş’ten gelen radyasyon, çekirdeğinde çatlaklar meydana getirdikçe sık sık patlıyor. Bu durum, yüksek basınçlı buzlu kiromagmanın uzaya püskürmesine sebep oluyor. Bunun sonucunda, cismi çevreleyen buzlu toz bulutu genişliyor ve normalden daha parlak görünüyor.
Şeytan Kuyruklu Yıldızı Ne zaman görülebilecek?
Nadir gözlenen “şeytan kuyruklu yıldızı” yani bilimsel adıyla 12P/Pons-Brooks kuyruklu yıldızı, önümüzdeki bir iki hafta boyunca görülebilecek ve Kuzey Amerika’da 8 Nisan’da gerçekleşecek büyük tutulma sırasında da rahat görünebilir konumda olacak..
8 Nisan’daki Güneş tutulması sırasında görünecek mi?
Muhtemelen evet... Tahminler şimdilik belirsiz fakat önemli derecede parlarsa görülme şansı yüksek. Fakat sadece tam tutulma güzergâhındaki gözlemciler görebilecek; yani Teksas’tan başlayıp kuzeydoğuya, Ay’ın Güneş ışığını tamamen engellediği Maine’ye kadar uzanan bölgedeki insanların dışındakilerin pek şansı yok...
EarthSky sitesine göre “Gökyüzü karardığında, Güneş’in bir yanında Venüs gezegenini en parlak haliyle göreceksiniz. Güneş’in diğer yanında ise ikinci en parlak gezegen olan Jüpiter’i… Eğer Pons-Brooks kuyruklu yıldızı yeterince parlak olursa, onu Jüpiter ve Güneş’in arasında fakat Jüpiter’e daha yakın bir yerde görürsünüz.”
Pons-Brooks önümüzdeki birkaç hafta boyunca Güneş sisteminin iç kısmından geçerken çıplak gözle görülebilir. Güneş’e doğru yolculuk ederken, 2 Nisan’a kadar böyle kalacak ve gece karanlığında görünmeyecek. Dünya’ya en yakın konumuna ise Güneş’ten uzaklaşırken 2 Haziran’da gelecek.
DÜNYA'YA NE KADAR YAKLAŞACAK?
Dünya’ya karşı bilinen herhangi bir tehdit oluşturmayan kuyruklu yıldız, en yakın konumuyla yaklaşık 224.3 milyon kilometre uzakta olacak.
BİR SONRAKİ GÖRÜNME TARİHİ 71 YIL SONRA
Güneş’in etrafındaki dönüşünü 71 yılda tamamladığından, Pons-Brooks’u görmek genelde hayatta bir kez gelen bir fırsat.
12P/Pons-Brooks kuyruklu yıldızının türbülanslı koma bölümü. Çok belirgin üç rengin birleşiminden oluşan bu görüntüde kuyruklu yıldızın sürekli değişen iyon kuyruğu açık mavi ve dış koma bölümü yeşil renkte görünüyor. Görüntüde ayrıca koma bölümünün etrafında sarmal şekilli, kırmızı renkte parlayan bir kısım gazlar vurgulanıyor. Fotoğraf: Jan Erik Vallestad
Pons-Brooks, 2023’ün Temmuz ayında 69 yıldan beri ilk büyük patlamasını geçirdi ve patlama sonucunda bir çift şeytan boynuzunu andıran iki ayrı gaz ve buz izi oluştu.
SETI enstitüsünde çalışan doktora sonrası araştırma görevlisi Ariel Graykowski Gizmodo sitesine konuşarak, kuyruklu yıldızın önümüzdeki haftalarda çok daha faal hale geleceğini ve yaklaşık 4,0 büyüklüğündeki en yüksek parlaklığıyla çıplak göz ile görülebileceğini söylüyor. Büyüklük ne kadar düşük olursa, cisim o kadar parlak görünüyor.
“Ay ışığının olmadığı karanlık gökyüzünde, çıplak gözle görülebilen cisimlerin sınırı yaklaşık 6 büyüklüğünde” diyor Graykowski. “Dolayısıyla çok belirgin olmayacak.”
EN İYİ NELERLERDEN VE NE ZAMAN GÖRÜNEBİLİR?
Kuyruklu yıldız, Kuzey Yarımküre’de en çok akşamın erken saatlerinde batı-kuzeybatı ufkuna doğru görülebilir olacak. Pons-Brooks, Pisces takımyıldızının yakınında yer alıyor ve gökyüzünün kuzeybatı bölümünün alçak kısımlarında duruyor. Peşi sıra takip eden çatallı boynuzlarıyla birlikte, parlayan bir buz topu gibi görünmesi lazım.
NASA’nın Jet İtiş Laboratuvarında çalışan Paul Chodas ve Davide Farnocchia, CNN’e şöyle aktarıyor: “Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaştıkça biraz daha parlayacak. Gün batımından yaklaşık bir saat sonra, batı yönünde ve alçak konumda çıplak gözle görülebilmesi lazım. Şehir ışıklarından uzakta bulunan ve batı ufkunu engel olmadan görebildiğiniz bir konuma gitmeniz gerek. Dürbün kullanmak tavsiye edilebilir çünkü kuyruklu yıldızın yerini dürbün olmadan belirlemek zor olabilir.”
Kaynak: Laura Baisas / Popular Science. Türkçeleştiren: Ozan Zaloğlu.
Yorumlar