Gökbilimciler, sadece Samanyolu galaksisindeki yıldızlar arasında 100 milyon kara delik bulunduğunu tahmin ediyor. Ancak uzayda bir kara deliği gözlemlemek neredeyse mümkün değildir hatta ışık yansıtmadığı ve gaz kütlesi yaymadığı sürece fark etmek de imkansızdır.
Yansıttıkları ışık ve çekim güçlerinin çevresindeki gök cisimlerinde oluşturduğu anormallikler sayesinde bugüne kadar pek çok kara delik keşfedildi. Bugüne kadar keşfedilebilin tüm karadelikler yıldız kütleli kara deliklerdi, genellikle de kendisine eşlik eden, çevresinde bulunan ve yuttukları yıldızlar sayesinde keşfedildiler. Bugüne kadar bilinen tüm kara delik kütleleri, istatistiksel olarak veya ikili sistemlerdeki ya da galaksilerin çekirdeklerindeki etkileşimler yoluyla çıkarsanmıştı.
Öte yandan çevresinde yıldız kütlesi ve gök cisimi olmayan karadeliklerin varlığı da tahmin ediliyordu. Lakin izole edilmiş kara delik diye tabir edilen bu hayalet kara deliklerin galaksimizde dolaştığı tahmin edilse de herhangi birinin belirgin izini bulmak hiç kolay değildi. Samanlıkta iğne aramak bile uzayda böyle bir karadelik aramaktan kolaydı.
Bu nedenle şimdiye dek izole edilmiş bir kara delik tanımlanamamıştı.
Astronomlar tüm bu zorluklara rağmen uzayda izole edilmiş hatta başıboş gezinen bir karadelik (hayalet kara delik) bulmayı başardılar.
İlk kez, yıldızlararası uzayda sürüklenen yalnız bir kara delik için doğrudan kanıt sağladı
Baltimore, Maryland'deki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü'nden Kailash Sahu liderliğinde çalışan gökbilimci ekibi ve California Üniversitesi, Berkeley'den Casey Lam'ın liderlik ettiği gökbilimci ekibi NASA ve ESA sayesinde uzaydan fotoğraf gönderen Hubble Uzay Teleskobu'nun verilerini altı yıl boyunca titizlikle gözlemleyerek bu önemli keşfe imza attılar.
Her ne kadar iki takımın sonuçları farklılık gösterse de, her ikisinin sonuçları da uzayda başıboş bir kara delik olduğunu ortaya koyuyor.
Yaklaşık 5.000 ışıkyılı uzaklıkta
****************************************************
Üstte yer alan NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu fotoğrafındaki yıldızlarla dolu gökyüzü, Galaktik merkez yönünde yer almaktadır. Yıldızlardan gelen ışık, gökbilimcilerce görünür parlaklıklarında değişikliğe neyinb neden olduğpunu görmek için izlendi. Önlerinde sürüklenen bir nesne olduğu tahmin edildi. Çünkü aradaki hayalet nesne, uzayın bükülmesine yol açıyor ve arka plan yıldızının görünümünü etkişliyordu. Gökbilimcilerin yerçekimi merceklenmesi adını verdiği bu etkileşim alttaki 4 karede yakın olarak görülüyor. İlk kare yıldızın, Hubble tarafından keşfredildiği Ağustos 2011 tarihine ait. Karelerde yıldızın parlaklığının arttığı ve ardından normal parlaklığına geri döndüğü görülüyor. Buna yıldızın önünde sürüklenenbir kara delik neden olduğu artık biliniyor.
****************************************************
Yeni tespit edilen kara delik, Samanyolu galaksisinin Karina-Yay sarmal kolunda, yaklaşık 5.000 ışıkyılı uzaklıkta, Proxima Centauri yıldızının biraz ötesinde yer almakta. Güneş sistemimize en yakın yıldız olan Proxima Centauri bize 4 ışıkyılından biraz daha uzakta. Proxima Centauri, Erboğa takımyıldızı bölgesinde, G-bulutu içinde, Güneş'ten 4,24 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı cüce denilen türde bir yıldız. Latince adı "Centaurus'a en yakın yıldız" anlamına gelir. 1915 yılında İskoç astronom Robert Innes tarafından keşfedilmiştir.
Normalde, herhangi bir ışık yaymadığı sürece teleskoplar bir kara deliği fotoğraflayamazlar. Peki bu karaadelik fotoğrafı nasıl elde edildi?
Güneşten 7 kat büyük bir karadelik
Yıldızlardan gelen ışıkların görünür parlaklıklarındaki değişikliklere genellikle yakınlarında seyreden cisimlerden veya boşluklar neden olur. Astronomlar bu tarz renk ve parlaklık değişikliği gösteren yıldızlar, değişimin neden olduğunu sağtamak için sürekli gözler ve kayıt tutarlar. Bu karadeliğin keşfi de bir anlamda yakınlarında yer alan yıldızların görünümlerindeki sapmalar ve uzayda yol açtığı bükülmeler (yerçekimi merceklenmesi etkisi) sayesinde oldu.
Hubble'ın sağladığı veriler arka plan yıldızının görüntüsünün sapma miktarını ölçmek için kullanıldı. Astrometrik mikro mercekleme tekniği ile kara deliğin kütlesi, mesafesi ve hızı hakkında tahmini bilgi sağladı. Kara deliğin yoğun uzay çarpıklığından kaynaklanan sapma miktarı, Sahu'nun ekibinin yedi güneş kütlesi ağırlığında olduğunu tahmin etmesine izin verdi.
Lam'ın ekibi biraz daha düşük bir kütle aralığı tahmin ediyor. Bu da nesnenin bir nötron yıldızı ya da bir kara delik olabileceği anlamına geliyor.
80 Işık yılı mesafede bir serseri kara delik olabilir
Öte yandan bu keşiften yola çıkan gökbilimciler, Dünya'ya en yakın izole edilmiş yıldız kütleli kara deliğin 80 ışıkyılı kadar yakın olabileceğini tahmin ediyorlar.
Yaşar İliksiz - Mistikalem.com
Yorumlar