Öz şefkat, bir diğer deyişle kişinin kendine karşı pozitif bir değerlendirme içinde olması, günümüzde psikolojik iyi oluş kapsamında önde gelen kavramlar arasındadır.
Bu kavrama ihtiyaç duyulmasındaki en büyük etken ise kuşkusuz birçok kişinin mükemmeliyetçi bir tavır içinde olması, herhangi bir şey için ideal belirlerken kendisini yok sayacak kadar bilinçli olamamasıdır. Mükemmelliyetçilikle öz şefkat arasındaki temel farkı bilmek ise kişilerin psikolojik şifa bulmasında olumlu bir etki oluşturur. Bir şey için canla başla mücadele ederken kişi kendini yok sayarsa, dinlenmeye vakit ayırmazsa ve kendinin farkında olamayacak derece o şeye kendini kaptırırsa öz şefkatten söz etmek güç olur. Öz şefkat ise yine mücadele etmeyi amaç edinirken kişinin kendini gözetmesi, ihtiyaçlarını görmesi ve kendine bakım vermesidir. Öz şefkat, tembellik değildir; gerektiğinde dinlenmek, nefes almak ve kendine bakmaktır.
Öz Şefkat Nedir? Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Kristin Neff tarafından Budist felsefeden hareketle öz şefkat kavramı ortaya çıkar. Öz şefkat nedir sorusu ise birçok kişi tarafından merak edilir. Öz şefkat, kişinin kendisiyle sağlıklı ve pozitif bir ilişki kurmasıdır. Neff tarafından psikoloji kapsamına eklenen öz şefkat için bir ölçek de geliştirilir. Bu ölçekle kişinin kendine karşı nasıl bir tutumda olduğu, öz şefkatinin derecesi ölçülür.
Öz şefkatin ne olduğu anlaşılmaya çalışılırken kimi zaman öz saygı kavramı da akla gelebilir. Öz saygı ile öz şefkat kavramları her ne kadar çok yakın kavramlar olsa da öz saygı daha kendini abartma ile ilişkilidir. Öz şefkat ise kişinin kendini olduğundan farklı görmesini ifade etmez. Dolayısıyla tanım ve pratik açıdan öz şefkat ile öz saygı birbirlerinden ayrılır.
Öz Şefkat Bileşenleri Nelerdir?
Öz şefkat bileşenleri, Kristin Neff tarafından üç bileşen şeklinde belirtilir. Bu üç bileşen; öz nezaket, ortak insanlık hissiyatı ve bilinçli farkındalıktır. Bileşenleri daha yakından tanımak ve anlamak, öz şefkatin ne olduğunu keşfetmek açısından önemli olacaktır:
Öz nezaket
Öz nezaket, günlük yaşamda herkese karşı yaptığınız fakat kendinize karşı yapmakta zorlandığınız bir pratiktir. Nasıl ki bir başkası acı çekerken ona kötü şeyler söylemezsiniz, bunu kendiniz için de yapmanızı ifade eden bir öz şefkat bileşeni öz nezaket olarak adlandırılır.
Örneğin sınavdan düşük aldığınızda kendinize karşı "Başarısız", "Yine yapamadın" ya da "Zaten sen hep böylesin" gibi cümleler kurduğunuzda aslında kendinize karşı şefkatli bir tutumda olmuyorsunuz. Bir başkasına söylemediğiniz şeyleri kendinize söylememek, kendinize karşı pozitif bir tutum içinde olmak öz nezaketle ilişkilidir.
Ortak insanlık hissiyatı
Ortak insanlık hissiyatı, yaşadığınız deneyimleri yalnızca sizin tarafından olan şeyler olarak görmek yerine herkesin yaşadığı ya da yaşama ihtimali olan şeyler olarak görmektir. Ortak bir paydada buluşmak, bir bütünün parçası olmak, içinde yer alınan çevrenin ve sosyolojik yapının bir bileşeni olmak şeklinde kendinizi değerlendirmeniz ortak insanlık hissiyatı kapsamındadır.
Örneğin kötü bir deneyim içinde olduğunuzda bunun sadece sizin başınıza gelen bir şey olduğunu düşünmeniz, buradan yola çıkarak kendinizi suçlamanız ya da adaletsizlik hissetmeniz olasıdır. Böyle bir düşünme şekli yerine bunun olabilecek bir şey olduğunu görebilmek, insan olmakla ilişkilendirmek ve kendiniz için durumu kişiselleştirmemek öz şefkat açısından önemlidir.
Bilinçli farkındalık
Bilinçli farkındalık, kendinizi dışarıdan izleyerek duygu ve düşünceleri gözlemlemek, onların sizde nasıl bir etki yaptığını keşfetmektir. Bu şekilde duyguları fark etmek ve duygularla ne yaptığınızı görebilmek mümkündür. Farkında olarak deneyimlediğiniz birçok şey daha anlam ifade eden, bu anlamla kendinize karşı öz şefkat gösterebileceğiniz şeyleri keşfettiren bir duruma dönüşecektir.
Örneğin yaşadığınız sıradan bir deneyimi fark ederek gözlemlemek, o andaki duygu, düşünce ve davranışlarınızı seyretmek kendinize dair birçok fikir verecektir. Nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadığınızı, size iyi gelen ve gelmeyen şeyleri ve daha birçok noktayı bu şekilde fark edebilirsiniz.
Öz Şefkat Size Ne Kazandırır?
Öz şefkatin ne olduğunu bildikten sonra öz şefkat pratikleri içinde olmanın size ne gibi noktalar kazandıracağını merak ediyor olabilirsiniz.
Bu kapsamda şu gibi noktaların sizler tarafından olumlu olacağını söylemek mümkündür:
- Herhangi bir sorun olduğunda bu sorunla daha iyi baş edebilmek, baş etme stratejileri keşfedebilmek
- Kendinizi daha iyi tanıyarak davranışlarınızın farkında olmak
- Fiziksel ve psikolojik açıdan kendinize karşı pozitif bir tutum içinde olabilmek
- Daha az olumsuz duygu durumu içinde olmak
- Kaygı ve depresyona karşı kendinizi koruyabilmek
- Duygularınızın farkında olabilmek, hislerinizi daha iyi anlayabilmek
- Kendinizi yeterli hissetmek
- Motivasyonunuzu daha hızlı kazanabilmek
Öz Şefkat Deneyimine Şimdi Başlayın!
Öz şefkat pratikleri içinde olmak güç değildir. Yapmanız gereken tek şey kendinizin farkında olarak kendinize karşı pozitif tutum içinde olmaktır. Bunları yaptığınızda ve kendiniz için uygun ortamları sağladığınızda öz şefkatle iyi bir ilişki kurmaya başlarsınız. Daha sonra bunu sürekli hâle getirerek ve günlük yaşamda özen göstererek öz şefkatinizi geliştirirsiniz.
NidaNy - Mistikalem.com
Yorumlar