Dünden bugüne güneş sembolünün evrimi

Çizgi doğada ilk elemandır ve geometri doğanın temelidir. Dağlar üçgen, güneş ve ay dairedir. Güneşi anlatan daire formu, geometri, astroloji ve inanç dünyası gibi alanların içinde de yer almaktadır.

Çoğu kültür, tarihinin bir döneminde, her şeyin gelişip büyümesini sağlayan ulu evrensel güç olarak Güneş’e tapmıştır.

Sıcaklık kaynağı olarak Güneş canlılık, tutku ve gençliği simgeler. Işık kaynağı olarak aydınlanmayı da temsil eder. Bunların yanı sıra krallık ve imparatorluğunda amblemi olmuştur. Kimi gelenekte Güneş, evrensel babadır. Doğup batışı doğum, ölüm ve dirilişin sembolüdür

Güneş sembolleri ışınları olan veya olmayan daireler, haçlar veya spiraller içerir. Dini ikonografide Güneş’in kişileştirilmesi bir ışıltılı taç görünümdedir. Mitolojide 19. Yüzyılda popüler hale gelen, bilimsel düşünce, tarihsel mitler ve ikonografilerle ‘’güneş sembolleri’’ çeşitliliği göstermiştir. Hint – Avrupa çalışmalarında 19. Yüzyılda swastika, triskele, güneş çarpı gibi birçok simgeler, 20 yüzyılda da korunarak kullanılmaya devam edilmiştir.

Yunan mitolojisindeki Güneş tanrı Helios, genellikle başı arkasında bir hale ile tasvir edilir. Bu gelenek, Hıristiyanlıkta kutsallık atfedilen kişilerin başları arkasına yapılan hale geleneğinin ilk yansımalarıdır diyebiliriz. Ve burada bahsettiğimiz paralellik binlerce örnekten yalnızca biridir.

Güneş kültü, benzer tasvirlerle birçok mitolojik sistemde ve dinde; insan biçiminde (antropomorfik), hayvan biçiminde (zoomorfik) ve ışık şeklinde tasvir edilmiştir. Ve ilginçtir ki güneşi tasvir etme ihtiyacımız geçen bunca zamanın ardından hiç azalma göstermemiştir.

İnsanlar günümüzde hala birer emoji biçimine getirilen güneş sembollerini, duygularını ifade etmek ya da ruh hallerini anlatmak için kullanır. Artık cebinde akıllı bir telefonu olan herkes, bir metafor olarak bu emojiyi kullanabilir. Ve dünyanın her yerinde neyden bahsettiği büyük olasılıkla anlaşılır.

Gizli sembollerde ‘’kara güneş’’ işaretide bulunur. Aztekler, Meksika, Amerika yerlileri inançlarında tanrı ile bağlantılı mistik anlamları vardır. Ölüm, mezar, rahip ile simgelenir. Yeniden doğuşu sembol eder.

Güneş; bazı geleneklerde, evrensel bir baba olarak da kabul edilmiştir. Buradaki ataerkil imajı da oldukça önemlidir. Çünkü bu imaj zamanla diğer dinlere de sirayet edecektir.

Kültürler arası sembollerin birçok aynı özelliği ve anlamı olsa da, birçok farklılığı da vardır. Aslında bu sembolün tarihi oldukça uzun ve karmaşıktır.

Güneşi temsil eden semboller, binlerce yıldır kültürler ve kıtalar arasında var olmuştur. Eski Mısır, Mezopotamya, Aztek ve Hellen kültürleri, güneşi çeşitli semboller kullanarak tasvir etmiştir. Bu sembollerin belirgin bir şekilde öne çıktığı çok sayıda eseri de arkalarında bırakmışlardır. Daireler, diskler, ışınlar ve taçlar en yaygın temalardan bazılarıdır.

Bu sembollerin çoğunu ve kendi kültürlerindeki yerlerini anlamak için, güneşin bu eski toplumlar için ne anlama geldiğini bilmek önemlidir. Antik çağda, güneş genellikle sadece fiziksel bir fenomen olarak değil, bir tanrı olarak da görüldüğü için, kraliyete ve ilahiyata atıfta bulunan önemli semboller arasındaydı. Dolayısıyla bu ilahi güneş aynı zamanda güçle, iktidarla yakından bağlantılıydı.

Özellikle Antik Mısır, güneş merkezli bir din kültürünün bilinen en iyi örneklerinden biridir. Zaten güneşin Antik Mısırlılar için önemi, güneşe ait sembollerin kullanım sıklığıyla ortadadır.

Belki de bahsettiğimiz bu sembollerin en eskisi, kanatlı güneş sembolüdür. Kanatlı güneşin tarihini, MÖ 2575’ten MÖ 2150’ye kadar süren Mısır’ın Eski Krallık Dönemine kadar uzatabiliriz. Bu eski sembolün, her iki tarafta uzanmış kanatlarla çevrili bir güneş diskini tasvir eder. Sıklıkla, iki stilize kobra veya uraeus, güneşin her iki tarafında yer alır vaziyettedir.

Bununla birlikte, bu kanatlı sembol yalnızca güneşe obsesif bir şekilde takıntılı olan eski Mısır’da kullanılmıyordu. Yakın Doğu, İran, Anadolu ve Mezopotamya’da da kullanılıyor ve oldukça önemli bir yer tutuyordu. Özetle bu dönemde güç, tanrısallık, sonsuz yaşam ve ruh gibi kavramları sembolize etmek için kullanılıyordu.

Sonrasında ise güneş sembollerinin takibini Antik Yunan ve Roma’da da yapabiliriz. Zira güneş genellikle bu kültürler içerisinde hem kişileştirirmiş (personifikasyon) hem de başka kültlerle iç içe girmiştir. Örnek olarak Güneş tanrı Helios’u ve Tanrı Apollon’u verebiliriz.

Tarih ilerledikçe, bu sembollerinin gelişimi devam etti. Ortaçağın sonlarında (MS 1000 – 1500) baktığımızda, bizim için oldukça tanıdık bir sembol belirmeye başlamıştı.

Büyük bir merkezi diske ve çevresinde dalgalı, yayılan ışınlara sahip dairesel bir motif… Çoğunlukla oldukça ciddi görünen bir insan yüzüyle antropomorfize ediliyordu.

Özellikle ‘ay’ın aksine, hep eril enerjiyle ilişkilendirilen güneş, bu dönemde de genellikle hanedan rozetleri, aile armaları ve bayraklar üzerinde sık sık görüldü. İngiltere’den Edward II ve Edward IV bunları kullananlar arasındaydı. Fakat bunu bir saplantı haline getirmiş, çok daha meşhur bir isim vardı.

Elbette Fransa tarihinin en uzun tahta kalmış ismi olan XIV. Louis. Louis’in 72 yıllık saltanatı boyunca, oldukça belirgin bir şekilde bu sembolü kullanmıştır. Bunun sebebi döneminin en büyük ve en güçlü krallığı olma iddiasında olan Fransa’nın, tıpkı güneşin Samanyolu Galaksi’sinin merkezinde olması gibi Fransa’nın da bütün Avrupa’nın kalbinde bir güç olma iddiasından kaynaklıdır. Louis bu yüzden güneşi kendisi ile benzeştirmiş ve zorluklarla inşa ettirdiği Versay sarayı içerisinin her yerinde güneş sembolleri kullanarak kendisinden ”Güneş Kral” olarak bahsedilmesini sağlamıştır. Ayrıca Louis, dönemin Fransız gökbilimcilerine sürekli bu konuda baskılar yapmış ve gezegenlerin dizilişleriyle, Fransa’nın en kudretli krallık olduğunu kanıtlamalarını istemiştir.

Bu rozetler ve armalar üzerindeki güneşlerin anlamı, Roma tanrısı Sol Invictus (Batmayan Güneş) ve dolayısıyla Helios bağlantılı olması muhtemeldir. Antik dönemlerdeki gibi, bu güneşler de gücü ve ihtişamı temsil eder. Bu oldukça ciddi bakışlı güneşlerin, uzun ve dalgalı ışınlarıyla birlikte tasviri Rönesans boyunca devam etmiştir.

Günümüzde, hala bu sembolle sık sık karşılaşıyoruz. Artık dünya genelinde birçok işlevde kullanılır durumdadır.

Tabiat ve dini anlamlardaki önemi hala devam ederken; dünya çapında birçok bayrak ve amblemi de süsleyip, ulusal gücün sembolü haline de gelmiştir.

Günümüzde hava durumu sembolleri gibi pratik ve basit işlevlerinin yanı sıra bilimsel olarak da önemi oldukça artmıştır.

Şu açıkça anlaşılmalıdır ki; günümüzde hala birçok dinde ve birçok bayrakta sembolik anlamları süregelmektedir. Buna ek olarak bilimde de oldukça büyük bir yer kaplamaktadır. Bu da gelişimini etkileyen bir başka faktördür.

Güneş sembolleri hakkında dikkat çekici olan asıl şey, zaman içerisinde ne kadar az değiştiği ve basit bir sembolü paylaşan ne kadar çok insan, ne kadar çok dönem ve ne kadar çok kültür olduğudur. Semboller, onları ortaya çıkaran medeniyetler çoktan yok olmasına rağmen, bugün hala kalıcılığını ve işlevselliğini devam ettirir. Her anlamda insanlık için ortak bir noktadır.

Aztek mitolojisinde (Avusturalya) bir kelebekle yer altı varlıkları ile iletişime geçerlerdi. Yeniden doğuşun simgesidir. Aynı zamanda korkutucu dünya tanrıçası; siyah kelebek olarak yeryüzünde dolaşır. Siyah kelebek; kurtçuklardan oluşur.

Güneş Diski: Çoğu güneş sembolünün temel diski dairesel şekildir. Kozmik bilinç ruhunu simgeler. Kişinin aydınlanmasını sağlar. Eski Mısır kabartlamaları ve harebelerinde Güneş’in ve yılanın imajı ayrılmaz. Güneş tanrısı Ra örneğinde; altın güneş diski, İsis örneğinde kafasında ve mediatsyonda imajlanan beyaz ay enerjisine oturur. Beyaz ( Ay tarafından sembolize edilen) ve İda kanalının güneş diski tarafından temsil edilen son renk; altından önce görülür. Bu Mısırlı tanrıların neden başlarının üzerinde bir güneş diskiyle yılan tarafından kuşatılmış olarak iç aydınlanmadan sorumlu mekanizmayı gösterir. Firavunlar genellikle kobra olarak bir yılan içeren taç giyerler.

Semboller 2

Güneş sembolü; eski Mezopotamya’ da yıldız olarak; dört dalgalı, dört üçgen ışınla tasvir edilir. Güneş ışınlarının insan yüzleri ile temsil edilmesinin ikonografik yanı; güneş tanrısı Helios ‘u temsil eder.

Haçlarda Güneş Sembolü: Güneş tekerleği; genellikle dört mevsimi, tropikal yılı simgeler. Tarih öncesi Avrupa da Tunç çağında; kült öğretilerinde çevrelerinde haçlarla çizilmiş güneş resimleri bulunmuştur.

Hristiyanlıkta güneş, Başmelek Mikail’in evidir. Aynı zamanda Mesih benzeri niteliklerin bir sembolüdür.

Antik Mısır Güneş Tanrısı; Horus, Ra ve Osiris ile ilişkilidir. Horus yükselen güneşi, Osiris Güneş’i, Ra Güneş’in zirvesini simgeler.

Yunan mitolojisinde Zeus’ un gözleri olarak semboldür.

Güneş çoğu kültürde erkek enerjisi ile ilişkilidir.

Kelt mitolojisinde dişil güç ışınları sembol eder.

Afrika, Japonya, Alman ve Kızılderili kabilelerinde Güneşi kadınsı bir enerji olarak tasvir edilir.

Güneş Sembolü Çiçekler:

Lotus, gül, ayçiçeği, krizantemdir.

Çeşitli Güneş Sembolleri:

Gamalı Haç, sarmal, yıldız, tekerlek, disk, kalp, iki tekerlekli araba, yüz, göz, dairedir.

Güneşle ilgili Hayvan Sembolleri:

Aslan: Bilgelik, güç, imtiyaz, haysiyet, cesaret, adalet, vahşilik, hakimiyet, yetkidir.

Şahin: Liderlik, dikkat, vizyon, güç, enerjidir.

Semender: (tarot kartlarında değnek sembolleri): Vizyon, enerji, sırlar, büyüme, denge, duygu, yenileme, geçiş, farkında olma, tinsellik, adapte olabilme, fırsatçı, aydınlanmadır.

Sülün: Tutku, denge, cinsellik, koruma, yaratıcılık, iyi yargılama, hakiliyettir.

Horoz: Gurur, dürüstlük, cesaret, uyanıklık, kibir, kuvvet, ihtişamdır.

At: Güç, zarafet, özgürlük, soyluluk, kuvvettir.

Kuğu: Aşk, zarafet, birlik, saflık, güzellik, rüyalar, denge, dönüşümdür.

Kirpi: Enerji, dirilik, doğurganlık, sezgi, koruma, algı, zeka, benzersizlik, beceridir.

Örümcek: Kader, zaman, kurnaz, konjoktürel, yeniden doğuş, gizem, oluşturma, strateji, koruma, ilerici, becerikli zekadır.

Kartal: Beceri, odaklanma, cetvel, güç, vizyon, kontrol, özgürlük, topluluk, aksiyon, yargı, kurtuluş, ilham, belirlemedir.

Ejderha: Savaşçı, dürüstlük, güçtür.

Boğa: İstikrar, kuvvet, dayanma gücü, doğurganlık, güven, belirlemedir